Adım adım kayseri: Sonu tarihe çıkan yol

Batuhan Yüksel | byuksel@kayseri.bel.tr / Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Daire Başkanlığı / Rehber- Kayseri şehir merkezi, Roma Dönemi’nden günümüze tüm kronolojik süreçleri kesintisiz olarak izleyebileceğiz bir zenginliğe sahip. 7000 yıl öncesine dayanan Kültepe Kaniş karumu şehirle ilişkilendirilse de şehir merkezine yaklaşık 20 km mesafede. Kayseri’ye gelen Coğrafyacı Strabon (M.Ö. 64-M.S. 24), Kayseri’den bahsederken bugünkü şehir merkezinin olduğu yerlerden, “ateş ve gaz çukurlarının yer aldığı ova” olarak bahsediyor. Buralarda yerleşimin olmadığını söylüyor. Özellikle 4. yüzyıldan itibaren bugünkü şehir merkezinin yer aldığı ovada yerleşim hızla artmaya başlıyor. O tarihten sonra Bizans, Beylikler Dönemi, Selçuklu Dönemi, Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi’nde yerleşim kesintisiz devam ediyor. Tabi özellikle eski antik şehrin varlığını Hellenistik Dönem’den bu yana biliyoruz. Kültür Yolu’nu anlatmaya geçmeden önce küçük bir de parantez açalım: Kültepe Kaniş karumunda çıkan tabletlerden Anadolu’da o dönemde ticaretin merkezinin Kayseri olduğunu biliyoruz. Roma Dönemi’nde Kapadokya eyaletinin başkenti olan Kayseri’nin Antik Dönem kaynaklarından ve buluntulardan, Hellenistik Dönem’de, Roma Dönemi’nde para basabilen önemli merkezlerden biri olduğunu da görüyoruz. Roma İmparatoru III. Gordianus Dönemi’nde (M.S. 238-244) Sasaniler şehri yerle bir etmiş, o tarihten Beylikler Dönemi’ne kadar ise şehirde sikke basılmamış. Beylikler, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde tekrar şehirde sikke darp edilmiş. Yani Kayseri’nin neredeyse tarihin her döneminde bir şekilde para ve haliyle ticaretle ilişkisi var.

Tarihi Kentler Birliği

Kayseri için Tarihi Kentler Birliği bir milat. Dönemin Büyükşehir Belediye Başkanı ve şimdiki Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanımız Sayın Mehmet Özhaseki, 2004 yılında Tarihi Kentler Birliği’nin başkanı oldu. Prof. Dr. Metin Sözen ile beraber bir taraftan ülkemizdeki belediyeleri, tarihi mirasımızın korunması ve yaşatılması için örgütlerken diğer taraftan Kayseri için de çalışma yaptılar. Kültür Yolu Projesi bu çalışmaların ürünü olarak ortaya çıktı. Çalışma; kısa-orta ve uzun vadeli hedefleri olan bir program. Ana amacı kent merkezindeki tarihi yapıları yok olmaktan kurtarmak. Daha sonra bunları bir senaryo dâhilinde birbirine bağlamak. Ardından anlamlı bir biçimde diğer çalışmalarla bütünleştirmek. Bakanımızdan sonra bugün hâlâ Büyükşehir Belediye Başkanımız Sayın Memduh Büyükkılıç, bu çalışmanın kapsamını genişleterek çalışmaya katkı sağlamaya devam ediyor.

Kültür Yolu öncelikle fiziki bir yol. Yaklaşık 150 cm genişliğinde; parklardan, kaldırımlardan, araç yollarından, yaya geçitlerinden geçen bir yol. Bu yolda yerde yatay olarak yönlendirmeler de mevcut. Bu yola Türkiye’deki ilk ve tek Selçuklu Müzesi’nden başlıyorsunuz. Bu yol size şehir merkezinde yer alan farklı dönemlere ait kırkın üzerinde tarihi yapıyı gezdiriyor. Bir de bu rotayla ilgili harita çalışması mevcut. Harita eşliğinde kaybolmadan rahatlıkla gezilebilecek bir kurgu tasarlanmış. Kültür Yolu’nun ilk durağı Selçuklu Uygarlığı Müzesi. Bu müze, daha önce Tıp tarihi müzesi olarak kullanılan ve Selçuklu Dönemi’ne ait Gevher Nesibe Medresesi’nde yer almakta. Anadolu’daki ilk tıp okulu ve hastanesinin beraber yer aldığı bir kompleks olan yapı, Gevher Nesibe’nin vasiyeti üzerine ağabeyi I. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından 1205- 1206 yılları arasında yaptırılmış.

Tarihin durakları

Müzeden çıkınca yolun sizi götüreceği bazı duraklar şunlar:

*Bir Kayserili olan Mimar Sinan’ın Kayseri’de ayakta kalan tek eseri Kurşunlu Camii

*Selçuklu Veziri Sahip Ata Fahreddin’in yaptırdığı Sahabiye Medresesi

*Roma Mezarı

*II. Abdülhamid Dönemi yapısı olan ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Harf İnkılâbı için kara tahta önünde meşhur fotoğrafının çekildiği Saat Kulesi

*İçinde Arkeoloji Müzesi’nin de yer aldığı, Kayseri’nin kalbi olan Kayseri Kalesi

*Alaeddin Keykubad’ın eşi Hunat Hatun tarafından yaptırılan ve cami, hamam ve medreseden oluşan Hunat Külliyesi

*Atatürk Evi

*Etnografya Müzesi

*Selçuklu Dönemi’ne ait Yoğun Burç

*Kütüphaneye çevrilen Meryem Ana Kilisesi

*Sakarya Savaşı’nda göndermiş olduğu lise son sınıf öğrencilerinin tamamı şehit olan Kayseri Lisesi’nin Milli Mücadele Müzesi’ne dönüştürülen binası

*Yaklaşık 20 konağı restore edilmiş tarihi Kayseri Mahallesi

*Ulu Camii

*Vezir Hanı

*Pamuk Hanı

*Kapalı Çarşı

*Gönhan

Seyyid Burhaneddin Hz. Türbesi

Bu yapıların çoğunluğu Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilmiş ve işlevlendirilmiş. Bu rotadaki restore edilmemiş çok az yapının restorasyonu da planlanmış durumda.