Plastikler oyun parkına, parklar çocuklardaki mutluluğa dönüşüyor

SORU: Başlangıcı Kirlenmek Güzeldir mirasınıza eklediğiniz yeni sayfayla yapalım. Plastiklerin oyun parklarına dönüştüğü iyilik hareketiyle gelen bu değişikliğin sebebi nedir?

Alper Çapar

Kirlenmek Güzeldir ile anlattığımız hikaye çok netti: Ebeveynlere çocuklarının gelişiminde keşiflere, deneyimlere ve tabii ki bunların doğal bir sonucu olarak lekelere yer verme çağrısı yaptık. Onlar kirletsin, biz temizleriz dedik. Bu açıdan çok sevilen bir hikayeydi.

Ancak dünya değişti. Bugün “iklim krizi” hepimizin gündeminde. Bu konuda sesi en yüksek çıkan, bugünün iklim aktivisti olanlar ise çocuklar… Bu da çok doğal, çünkü onların geleceğini, gelecekte yaşayacakları dünyayı etkileyen bir krizden bahsediyoruz. Çocuklar “gezegenin iyiliği” için harekete geçilmesini istiyor. Yapılan araştırma da bu durumu çok net ve çarpıcı bir şekilde gösteriyor.

Bizim de marka hikayemiz bu değişime paralel bir evrim geçirdi diyebiliriz. Çocukları tam da hayal ettikleri gibi daha iyi ve sağlıklı bir dünya için harekete geçmeleri konusunda destekleyen bir açı kazandı. Bu yüzden artık “İyilik için Kirlenmek Güzeldir” diyoruz. Sadece çocukları değil herkesi iyilik için kolları sıvamaya, harekete geçmeye ve kirlenmeye çağırıyoruz. İnsanların değişim için attığı adımları oyun parkıyla somut bir şekilde görebilmesinin ve parka kavuşan çocukların mutluluğunun bir parçası olabilmesinin geri dönüşüm alışkanlığı kazanılması için değerli motivasyonlar olduğunu düşünüyoruz.

SORU: Bahsettiğiniz araştırma nedir? Nasıl sonuçlar elde ettiniz?

Alper Çapar

Çocukların aklından geçenleri daha iyi anlamak için bir araştırma yaptık. İngiltere ve Türkiye’de Global Action Plan adlı STK’nın desteğiyle 7-18 yaş arasında 900’den fazla Çocuk ve gence sorular sorduk.

Çocuklar çevrelerindeki insanları ve gezegeni ne kadar önemsiyor? Çevrelerindeki insanların, diğer insanları ve gezegeni önemsediğini düşünüyorlar mı? Algıları nasıl? gibi sorular bunlar.

Sonuçlar çok net. Çocuklar gezegenimizin karşı karşıya olduğu sorunların farkındalar. Doğal olarak da bu gelecekleri için kaygılanmalarına da yol açıyor.

Asıl çarpıcı olan çocukların büyüdükçe umutsuzluğa kapılması. 7-10 yaş aralığında çocukların yüzde 75’i diğer insanların başkaları ve gezegen için iyilik yapmayı önemsediğine inanıyor. Ancak 16-18 yaş aralığına gelindiğinde bu oran yüzde 14’e düşüyor. Yani aslında çocuklar büyüdükçe yetişkinlerin doğayı umursamadığını düşünmeye başlıyor. Gezegeni korumak için ve dolayısıyla gelecekleri için yetişkinlerin üzerlerine düşeni yapmadıklarına inanıyorlar. O zaman da değişime inançları zayıflıyor, kaygı artıyor ve harekete geçme motivasyonları düşüyor.

SORU: Burada “Kirlenmek Güzeldir” hikayesini anlatmaya başladığından beri OMO’ya uzman görüşleriyle destek olan Çocuk ve Ergen Psikiyatrı Dr. Yankı Yazgan’ın değerli görüşlerini almak istiyorum. Yankı Hocam, siz bu sonuçları nasıl değerlendiriyorsunuz?

Çocuklar doğayla ilgili değişikliklerin özellikle gezegenin geleceğini tehlikeye soktuğunu görerek kaygı yaşıyorlar. Bu kaygıya uzmanlar dilinde eko-anksiyete deniyor. Yeryüzünün ekolojik düzeninin insan davranışları ve bunu doğuran sistematik sorunlar nedeniyle bozulmasının yarattığı bir duygudurum değişikliği. Uzadıkça karamsarlık ve öfke doğurabildiğini de görmekteyiz. Eylemsizlik ile derinleşen, bir “ne olacağız” kaygısı. Bireysel bir kaygıdan ziyade, parçası olduğunuz canlı, cansız ve yeryüzü ve ekosistemleri içine alan bir kaygı...

Araştırma bize ekoanksiyetenin harekete geçirici etkilerini neden henüz göremediğimize ışık tutan ipuçları taşıyor. Gençler etraflarındaki yetişkinlerin harekete geçmemiş olmalarını konuyu “önemsememe” olarak algılıyor. Uyum sağlayamama ve “kalıp yargı”larla etiketlenme korkuları yüzünden kendileri için önemli ve gerçek olan değerleri ifade edemiyor. Bu durumda hiç kimse ses çıkartmayınca, herkes bir diğerinin durumu umursamadığını ve bu konuda yalnız olduğu düşüncesine kapılıyor. 

Değer-algı uyumsuzluğu diye adlandırılan bu olgunun üç ana sonucu var; Çocukların ruh sağlığı etkileniyor, güven ve güvenlik duygusu zedeleniyor. Önemsedikleri meselelere ilişkin harekete geçme eğilimi düşüyor. Yaşamda bir değişime öncülük etme ve dünyaya karşı hissettikleri sorumluluklarını yerine getirme imkanlarını kaçırıyorlar.

SORU: Araştırma sonuçları İyilik İçin Kirlenmek Güzeldir içgörüsüne nasıl dönüştü?

Alper Çapar

Sonuçlar bir şeyi çok net gösteriyor. Çocuklar harekete geçmek istiyor.

Bu noktada özellikle iklim değişikliği ve çevre kirliliğinin en önemli gündemlerinden olan “plastik atıklarına” odaklanıyoruz. Plastiğin yeniden kullanımı, atığa dönüşmek yerine tekrar hayata dönmesi için neler yapabiliriz konusuna bakıyoruz. Unilever’in plastik konusundaki taahhütleri, Temiz gelecek vizyonumuz gibi girişimlerle zaten bu konu OMO’nun gündeminde.

Ortak gündemimiz için ise şu soruyu sorduk. Çocuklar, yetişkinler ve OMO’yu ilham verecek bir eylemde buluşturacak ortak çalışma ne olurdu? 

Plastik atıkları oyun parklarına dönüştürme fikri bu soru ile doğdu. Birlikte büyütmek istediğimiz bu hareket için de “Değişim Sensiz Olmaz” çağrısı yaptık. Böylece hem çocukları hem de yetişkinleri yaratmak istedikleri değişim için bir projede buluşturduk. İyilik hareketi yetişkinlerin değişime olan inancını çocuklara göstermek için de bir fırsat oldu. Aynı zamanda çocuklar için de görmek istedikleri değişim için harekete geçme imkanı sunarken, hiç tanımadıkları bir arkadaşları için de iyilik yapmalarına katkı sağladı.

SORU: İyilik hareketi ve “Değişim Sensiz Olmaz” çağrısı aynı zamanda çocuklara rol modeli olarak gördükleri yetişkinlerle birlikte harekete geçme ortamı yaratıyor. Ortak bir soruna karşı ortak bir sorumluluk paylaşılıyor. Çözüme katkı verdiğini bilmek, katkısını da park gibi somut bir örnekle görmek çocuklarda nasıl bir etki yaratıyor Yankı Bey?

Yankı Yazgan

Araştırmanın en önemli çıkarımıyla ilgili bir hareket bu. “Değişim sensiz olmaz” dendiğinde, çocukları ve gençleri mağdur olarak değil değişimin aktif aracıları olarak gören bir bakış.

Ev ve okul, çocukların ve gençlerin hayatları boyunca önceliklendirecekleri değerlerin ortaya çıkışında ve gelişiminde önemli bir rol oynar. Bu değerlere uygun davranış modellerini yetişkinlerden gördükleri başlıca yer de okul ve evdir. Çocukların inandıkları konularda harekete geçmelerine olanak sağlayacak ve teşvik edecek olanlar anne-baba ve öğretmenler başta olmak üzere yetişkinlerdir. Yetişkinlerin geride durduğu, ne kendilerinin harekete geçtiği ne de gençlere iklim krizinin tehlikeye soktuğu geleceklerine sahiplenme çağrısı yaptığı bu durumun değişmesi gerekiyor.

Plastik geri dönüşümü bu nedenle sorunun çapı içinde küçük bir adım olarak görülebilir. Ama kolayca gerçekleştirilebilecek, anlamlı somut ve yakın dönem sonuçları olan ve büyük ya da büyüyecek bir eylem planı içinde ilk adım niteliğinde bir harekete geçme fırsatı olarak da görülmelidir. Edilgenlikten çıkmanın, sahiden bir şeyler yapabilmenin mümkün olduğunu görmek için bir fırsat olmalıdır.

SORU: Beş ayda iki parkı çocuklarla buluşturarak bahsettiğiniz somut adımlar atılmaya başlandı. Herkesin beklediği o andan biraz bahseder misiniz?

Alper Çapar

İyilik hareketimizi başlattığımız günden beri bu anların hayalini kurduk. Erişimi olmayan çocukları oyun parklarıyla, yeni keşiflerin deneyimlerin peşinden koşacakları ideal bir alanla buluşturmayı bekledik. Plastiklerin oyun parklarına, o oyun parklarının da çocuklardaki mutluluğa dönüştüğünü gördük. Hareketimize ismini veren iyiliği, işte bu anlarda kalbimizde hissettik.

Nisan ayında başladığımız projemizle beş ayda 1.8 ton plastik atık topladık, bu rakam her geçen gün artmaya devam ediyor. İlk parkı Haziranda Ağrı’da açmıştık. Üzerinden üç ay geçmeden Trabzon’daki çocuklarla buluşabilmek büyük mutluluk. “Değişim Sensiz Olmaz” çağrımıza kulak veren ve plastiklerini geri dönüşüm kutularımızda biriktiren herkese çok teşekkür ediyorum.

SORU: Toplanan bu atıklar aslında farklı şekillerde de hayata geri dönebilirdi ama oyun parklarına dönüşüyor. Bu “Kirlenmek Güzeldir”in oyun mirasının devamı diyebilir miyiz?

Alper Çapar

Kesinlikle evet. 18 yıldır ebeveynlere çocuklarının gelişiminde oyuna, keşiflere ve deneyimlere yer vermesi için ilham olacak çalışmalar gerçekleştiriyoruz. Değerli hocamız Dr. Yankı Yazgan’la da yıllardır ailelerle önerilerimizi paylaşıyoruz. Açık alan, çocuklarımız için çok önemli. Çünkü açık alanda oyun oynamak çocukların fiziksel sağlığı, zihinsel becerileri ve yaratıcılıklarının gelişmesi için değerli kazanımlar sağlıyor. Bu sebeple çocuklara açık alanda zaman geçirebilecekleri fırsatlar yaratmak da büyük önem taşıyor. Yıllardır anlattığımız hikayemizi bu noktaya taşımak, çocuklara bu imkanı yaratmak, plastiği sadece geri dönüştürmek değil, oyun parkına dönüştürmek bizim için ayrı bir anlam taşıyor.

SORU: “İyilik için Kirlenmek Güzeldir” hareketinin bir sonraki aşaması için neye ihtiyacı var, nasıl devam edecek? 

Alper Çapar

Amacımız çocuklarla daha çok parkı buluşturmak elbette. Üsküdar, Ümraniye ve Beykoz Belediyeleri iş birliğimizle burada bulunan ilk ve orta okulların önüne “İyilik için Kirlenmek Güzeldir Geri Dönüşüm Kutuları” yerleştirdik. Yakın zamanda İstanbul’un Avrupa Yakası’nda da geri dönüşüm kutularımızı görmeye başlayacağız.

Bu kutularımızın bulunduğu ilçe sayılarını artırmayı hedefliyoruz. Projemize aldığımız geri dönüşleri değerlendirerek diğer illere de büyümek istiyoruz. Bu parkımızda olduğu gibi, diğer parklarımız için de gereken plastiği kısa sürede toplamamız için çağrımız belli; “Değişim Sensiz Olmaz”.

Detaylı bilgi için tıklayınız

İlandır