Okula uyum sürecini kolaylaştıran ipuçları

Okula başlamak hem çocuklar hem de ebeveynleri için heyecan verici olduğu kadar, kaygı uyandırıcı bir süreç. Kendimizi ve çocuğumuzu okula hazırlamak ve bugünleri en sorunsuz şekilde atlatmak için bakın uzmanlar ne dedi?

İrem Polat (Klinik Psikolog,Çift ve Aile Terapisti)

Okula gitmemek için ağlayan ve ebeveyninden ayrılmayan çocuklara nasıl yaklaşılmalı?

Okula gitmek istememenin pek çok nedeni olabilir. Öncelikle nedenleri anlamak gerekli. Maalesef pek çok okul yöneticisi ve öğretmen ağlasa da çocuğu okulda bırakıp, ebeveyninin uzaklaşmasını ister. Oysa bu son derece yanlış ve travmaya sebebiyet verebilecek bir durumdur. Çocuğun, bağlanma figürünün olmadığı bir ortamda tek kalmasının fazlaca olumsuz sonuçlar doğurabileceğini biliyoruz. Çocuk, yeni mekanı ve yeni insanları, güvende hissettiği bir kişiyle keşfettiğinde alışması çok daha rahat gerçekleşir. Zorlanan çocuklar için doğru zamanlamayla velinin adım adım okuldan uzaklaşması en sağlıklı yöntemdir.

Çocuklardaki isteksizlik ya da ağlamaları ne zaman bir sorun olarak görmeliyiz?

Kimi çocuk ilk günden sürece hazırken, bu bazı çocuklar için zaman alır. Ayrılma-ayrışma kaygısına tırnak yeme, parmak emme, kaka tutma, gece terörü vs gibi süreçler eşlik edebilir. Çocuğun ve ailenin yaşamsal işleyişinin kalitesi düşüyorsa (oyundan keyif alamıyor, iştah ve uyku değişiyor, öğrenmeye ket vuruluyor, arkadaş ilişkileri etkileniyor vs.) geciktirmeden uzman desteği almakta fayda var. Zira pek çok zaman okul kaygısı gibi görünen bir semptomun kökeninde geçmişe ait öyküler bulunuyor.

Müjdat Ataman (Eğitimci-yazar )

Uzun bir tatilden sonra hem çocuklar, hem aileler okula uyumda zorlanıyor. Bu geçiş sürecini en sağlıklı şekilde atlatmak için neler yapılmalı?

Tatilin ardından hem bedenin hem de zihnin düzeni değişiyor. Okullar özellikle okulun ilk haftasını bir geçiş süreci olarak görerek öğrenme ortamlarını ona göre planlayabilirler. Yoğun akademik süreçler yerine öğrencilerin takımdaşlık becerilerini artıracak, eğlenceli oyunsu süreçler tasarlayabilirler. Ailelerin bu süreçte yapabilecekleri tek şey çocuklarının uyku düzenine dikkat etmek olabilir.

Okula adaptasyon konusunda başta ailelere ve eğitimcilere düşen roller neler?

Adaptasyon çocuklar için daha rahat ve hızlı ilerleyen bir süreç. Ailelerin “Seni zor bir yıl bekliyor, başarın önemli vb.” gibi konuşmalardan uzaklaşması gerekiyor. Ailede başlayan kaygı çocuğa da bulaşır. Okula uyumda en büyük rol ise öğretmenlerde. Öğretmenler öğrencileri ile kuracağı samimi, sıcak ve açık iletişimle ve “Sana değer veriyorum” mesajı ile öğrencilerini geldikleri yer konusunda rahatlatabilirler.

Güven çemberi olmak

Anaokulu ve birinci sınıfa başlayacak çocuklarda kaygıyı yönetebilmek için neler yapılmalı?

Kaygıyla baş etmenin en kolay yolu, okulun en kısa sürede öğrenci için güven çemberi haline gelmesidir. Bu süreçte mümkünse öğrenci ile öğretmeni okul açılmadan tanışmalı. Burada aileden gelen olumlu telkinler de önemli. Bunun devamında oyunun merkeze alınması her çocuk için önemli bir davettir, öğretmenler sınıflarında oyunun gücünden yararlanırlarsa bu her çocuk için cazip olacaktır.

Sabah kalkmak, hazırlanmak ve okula yetişmek sıkıntılı bir süreç. Öğretmen olarak tavsiyeleriniz?

Bir baba olarak ben de bu süreçleri yaşarken üst üste hatalar yaptım. Bende kaldığı günlerin sabahında okula gidecekse onun yerine bütün işleri ben yapıyordum. Saçını taramaktan, çorabını giydirmeye, o bir parça peyniri ağzının içine atmaya kadar. Bu yaklaşım kendi sorumluluğunu almayan çocukları doğuruyor. Aileler özellikle sabah okula hazırlanma sürecinde net olmalılar. Çocuklar geç kalmanın ve okula yetişememenin sonuçları ile karşılaştıklarında öğreneceklerdir.

Okula uyum sürecinde ailelere öneriler

Çocuklar kadar ebeveynlerin de duygusal olarak hazır olması önemli.

Çocuğunuzun okulun nasıl bir yer olduğunu içinde nelerin olduğunu sorgulamasına izin verin.

Okulun broşürüne, web sitesine birlikte göz atabilirsiniz.

Mümkünse okul başlamadan öğretmeniyle tanıştırabilirsiniz.

Okulda ne kadar vakit geçireceği, neler yapacağı, ne zaman yemek yiyeceği, okula kimin bırakıp okuldan kimin alacağı gibi tüm süreçleri detaylı anlatmak gereklidir.

Okulla ilgili yapılan alışverişlerde, çocuğun fikrini almak, onu sürece dahil etmek ilgisini artıracaktır.

Okula başlamak hakkında pek çok öykü kitabı var. Bunları çocuğunuzla birlikte okumak hem size hem de çocuğunuza destek olacaktır.

Kendi çocukluğunuzdaki olumlu okul anılarınızdan çocuğunuza bahsedebilirsiniz.

Okula geç giden çocuk, güne çoktan başlamış ve kaynaşmış bir gruba dahil olmakta güçlük yaşayabilecektir. Öte yandan okuldan geç alınan çocuk “Ben unutuldum” gibi duygular hissedebilecektir.

İstikrarlı ve kararlı olun. Ağladığı için “Bugün gitmesen de olur” tutumu, çocukta ağladığında istediklerini elde ettiği algısını oluşturacaktır.

Öğretmenin bilgisi dahilinde sevdiği bir eşyayı okula götürmek çocukları genelde rahatlatır.

Sınıf ve rehber öğretmeniyle düzenli iletişimde bulunmak, çocuğun süreciyle ilgili okulu bilgilendirmek önemlidir.

Eğer çocuğunuz özellikle belli kişilerle vedalaşmakta güçlük yaşıyorsa diğer aile fertlerinden yardım almak etkili olabilir.