Evdeki kitap sayısı akademik başarıyı etkiliyor

Çok kitaplı evlerdeki çocukların uzun vadede akademik anlamda daha başarılı olduklarına dair pek çok araştırma var. AÇEV’in araştırmasına göre, ülkemizde 0-5 yaşlarındaki çocukların yüzde 71’inin evinde 3’ten az çocuk kitabı bulunuyor

Kitap okumanın faydaları saymakla bitmez. Bebeklikten, hatta anne karnından itibaren kitap okunan ve kitaplarla haşır neşir büyüyen çocukların bilişsel gelişimleri daha ileride oluyor. Daha fazla kelime biliyorlar. Hayal güçleri gelişiyor. Kendilerini ifade etme, duygularının farkında olma, sorun çözme, muhakeme gibi pek çok beceriyi erken yaşta ediniyorlar.

Evdeki kitap sayısının, kullandığımız kelime sayısıyla doğrudan ilişkisi var. Nasıl mı? Ne kadar çok kitap okursak, kelime bilgimiz ve dil gelişimimiz o kadar artıyor. Aynı şey çocuklar için de geçerli. Bebeklikten itibaren, kitapların bol olduğu ve çok kitap okunan, bol sohbet edilen evlerde büyüyen çocukların bilişsel kapasiteleri de daha gelişkin oluyor.

Çok kitaplı evlerdeki çocukların uzun vadede akademik anlamda da daha başarılı olduklarına dair pek çok araştırma var. Fakat ülkemizde hâlâ kitap olmayan evler var. Bu kapsamda AÇEV’in Okuyan Bir Gelecek kampanyası, kitapsız evlere kitap götürmeyi amaçlıyor. Projelerini konuştuğumuz AÇEV Genel Müdürü Senem Başyurt, bilimsel araştırmalardan örnekler veriyor: “Araştırmalar bize yüksek sosyoekonomik düzeye sahip ailelerde yetişen çocukların 4 yaşına geldiklerinde 45 milyon kelime duyduklarını, oysa düşük sosyoekonomik seviyede yetişen çocukların sadece 13 milyon kelime duyduklarını gösteriyor. Erken çocukluk döneminde başlayan bu fark hayatımız boyunca gerek akademik başarımızı gerekse insanlarla ilişkimizi etkiliyor. Örneğin, Türkiye’nin 2018 PISA sonuçlarına göre, sosyoekonomik olarak en üst yüzde 25’lik dilimde yer alan öğrencilerin ortalama okuma puanı 513 iken en alt yüzde 25’lik dilimdekilerin 437. Aradaki fark büyük oranda erken çocukluk döneminden başlayan eşitsizliklerin sonucu.”

32 milyon kelimelik fark

Ebeveynlerin çocuklarına erken yaşlarından itibaren kitap okumalarının, çocukların hayal gücünü ve gelişimini olumlu yönde desteklediğine işaret eden Başyurt, “Erken yaşlardaki bu dil gelişimi ve sonucunda ortaya çıkan okuma yazma becerisi, çocukların gelecek yıllardaki akademik başarılarını ve özgüvenlerini olumlu yönde etkiliyor. Çocuklukta açılan ve hayatımızın çeşitli alanlarına sirayet ederek birçok eşitsizliği yeniden üreten 32 milyon kelimelik farkı kapatabilmek için çocukları gündelik hayatlarının sınırlarından çıkarıp kitaplar aracılığıyla yeni kelimeler ve kavramlarla tanıştırmamız gerekiyor” diyor.

Ebeveynle etkileşim

Temel okuryazarlık becerileri gelişen çocuk nüfusundaki yüzde 10’luk bir artış, o ülkenin yıllık büyüme oranında yüzde 0.3’lük bir artışa denk geliyor. AÇEV’in araştırmasına göre, ülkemizde 0-5 yaşlarındaki çocukların yüzde 71’inin evinde 3’ten az çocuk kitabı bulunuyor. AÇEV, 5 yıldır devam eden ve okul öncesi çocukları hedef alan Okuyan Bir Gelecek projesini, 23 Nisan itibarıyla dijital platforma taşıdı. Fazıl Say, proje için kendi bestelerini ve klasik eserleri seslendirdi. Beren Saat, Cem Yılmaz, Demet Evgar, Genco Erkal, Selçuk Yöntem, Songül Öden, Yekta Kopan, Ayfer Gürdal Ünal, Bahar Eriş ve Sevda Mustafaoğlu’nun aralarında olduğu isimler, kitapları seslendirerek projeye destek verdi. Okuyan Bir Gelecek projesinin en önemli özelliğinin kit gönderdikten sonra ebeveynlerle kurulan iletişim olduğunu söyleyen Başyurt, “Böylelikle ebeveynlerin çocuklarıyla girdikleri etkileşimi gözlemleyebiliyoruz. İhtiyaç sahibi çocuklara gönderilen eğitim setlerinin içinde resimli hikâye kitapları, her kitaba özel hazırlanan etkinlik ve oyun önerileri, bilim çocuk dergisi, resim defteri, kuru boya, geometrik şekil oyunu ve oyun hamuru gibi çeşitli eğitsel malzemeler bulunuyor. Gönüllü eğitimcilerimiz set gönderilen her haneyi arayarak iki görüşme yapıyorlar. Ebeveynlere setin içinde bulunan malzemeleri tanıtıyor, bu malzemeleri nasıl kullanabilecekleri açıklıyor. Bugüne kadar 7 bin haneye kitap setlerimizi ulaştırdık; videolarımız da 170 bin izlemeye ulaştı” bilgisini veriyor.

AÇEV uzmanlarından öneriler

Çocuğunuzun dikkatini çekecek şekilde nasıl kitap okuyabilirsiniz?

Hikâyede gerçekleşen olayların gidişatına uygun olarak ses tonu, jest ve mimikler kullanın.

Kitabı yavaş okuyarak çocuğun hikâyeyi anlaması, takip etmesi ve zihninde canlandırması için ona fırsat verin.

Kitabı okurken beden dilinizi kullanmaya özen gösterin.

Kitabı okumaya başlamadan önce ve okuma sırasında çocuğun merakını canlı tutmak için merak uyandırıcı sorular sorun.

Kitabın resimlerini parmağınızla gösterin, dikkatlerini resimleri göstererek çekmeye çalışın.

Hikâyede geçen, çocuklar için yeni olabilecek sözcüklerin açıklamasını yapmaya özen gösterin.

Çocuğunuzun yaşına uygun kitapların özellikleri:

0-2 yaş aralığında;

Rahatlıkla kavrayabilmesi için küçük kitaplar

Kumaştan yapılmış ve yıkanabilir kitaplar

Çeşitli kelimelerden ve bu kelimelere ait resimlerden oluşan kitaplar

Çeşitli malzemelerden hazırlanmış, resimlerine dokunduğunda bebeğinizin duyularını harekete geçirecek kitaplar

Kaliteli malzemelerle hazırlanmış, dayanıklı, kalın kâğıda basılmış kitaplar

Bebeğiniz için kafiyeli cümlelerle hazırlanmış kısa hikâyesi olan büyük resimli kitaplar tercih edebilirsiniz.

2-6 yaş aralığında;

Görsel yönden güçlü kitapları seçin.

Özellikle 7 yaşına kadar kitap seçerken, kitabın dörtte üçünün resim, dörtte birinin yazılardan oluşmasına dikkat edin!

İçerik bakımından;

Ders veren, konu anlatımı formunda olan kitaplardan ziyade hikâyesi olan, olay örgüsü olan, eğlendiren veya heyecan yaratan çocuk kitaplarının seçilmesi önemlidir.

Çocuk kitaplarının paylaşma, dayanışma, arkadaşlık, merhamet, sorumluluk, cesaret, saygı ve sevgi gibi evrensel değerleri içermesi önemlidir.

Çocuğunuzun yaşına uygun, farklı türden kitaplar alın.

Sessiz yani yazısız kitaplar, çocuğunuzun hayal gücünü destekler.

Çocuğunuz kendisi okumaya başlayınca 1 sayfa resim, 1 sayfa yazı şeklinde hazırlanan ilk okuma kitaplarını okuyabilir.

Kitapta çocuklara sunulan kavram veya bilgilerin özümsenmesi ve pekiştirilmesi için bir veya iki hafta aralıkla okuduğunuz kitabı yeniden okuyabilirsiniz.

Yeni yılda kitap bağışı yapabilirsiniz

Herkesin yeni yıl hediyelerini düşünmeye başladığı bugünlerde, kitaplara ulaşımı olmayan çocuklara kitap hediye edebilirsiniz.

https://okuyanbirgelecek.acev.org/ üzerinden kitap seti bağışlayabilir ya da bütçenize göre kendi setinizi oluşturabilirsiniz. Bir kitap setinin maliyeti 200 lira. Yine BAGIS yazıp 3747’ye SMS göndererek 20 lira ile Okuyan Bir Gelecek için bağış yapmak da mümkün.