Dijital oyunlar tehlike saçıyor
Tatilin başlamasıyla dijital oyuna ilgi arttı. Pandeminin de tetiklediği dijital oyun bağımlılığı, çocukların uygunsuz içeriklere maruz kalma oranını da artırıyor. Çocuklarımızı şiddet görüntülerinden ve uygunsuz içeriklerden nasıl koruyacağız?
Pandemi ve şimdi de yaz tatiliyle çocukların ekran kullanımı katlanarak arttı. Bu da dijital oyun tüketimini tetikledi. Ekran bağımlılığının yanı sıra çocuklar küçük yaşlardan itibaren şiddet, cinsellik, küfür gibi pek çok uygunsuz içerikli oyunla temas ediyor.
Çok masum görünen bir oyunun içinden bile dehşete düşüren görüntüler çıkabiliyor. Üstelik pek çok araştırma, düzenli olarak şiddet içeren içeriklere maruz kalan çocukların, şiddete eğilimlerinin de arttığını gösteriyor. Peki, çocukları bu uygunsuz içeriklerden nasıl koruyacağız? Daha doğrusu, uygun içerikleri seçmeyi ve şiddet dolu bu dünyanın içinde şiddeti tercih etmemeyi onlara nasıl öğreteceğiz?
Bu çok önemli konuyu, teknoloji alanında uzmanlıkları olan eğitimci iki anne ile konuştum.
Anadolu Üniversitesi Öğretim Görevlisi Aysun Güneş:
“Günde 8 saat ekran karşısındalar”
Pandemi ve beraberinde gelen uzaktan öğrenme süreci, çocukların ekran başında geçen sürelerinin yüzde 60 artmasına sebep oldu (Amerikan Pediatri Akademisi, 2021). Maalesef Türkiye’de pek çok çocuk günde ortalama sekiz saatini (We are social digital-2021 raporu) ekran karşısında geçiriyor. Çocukların ekranda neye maruz kaldıklarını bilmiyoruz. Öyle ki çok masum görünen bir bebek giydirme oyununda ya da bezelye ekip inekleri beslediği bir çiftlik oyununda, gerek yaşına uygun olmayan reklamlar gerekse de chat (konuşma) kısmında tanımadığı insanlarla girebileceği sohbetler, çocuklarımız için büyük bir tehlike oluşturuyor. Ayrıca yine oynadığı oyunlarda çocuğunuzun yaşına uygun olmayan şiddet ve cinsellik ögelerinin de bulunması mümkün.
Neler yapabiliriz?
Çocuğunuz bir uygulama indirmeden önce mutlaka uygulamayı inceleyin. AppStore ya da Google Play Store’da uygulamanın çocuğunuzun yaşına uygun olup olmadığına mutlaka bakın.
Minecraft, Among us gibi oyunlarda çocuğunuzla vakit geçirin. Yaşına uygun olmayan oyunları indirme konusunda ısrarcı olacaktır. (PubG- Zula gibi) Bu noktada taviz vermeyin.
Çocuğunuzla internet ve sanal dünya hakkında sık sık konuşun ve özellikle tanımadığı insanlarla ASLA konuşmamasını söyleyin.
Kimlik ve lokasyon bilgilerini paylaşmamasını anlatın.
Kredi kartından ebeveyn izni olmadan harcama yapmaması konusunda uyarın.
Ekran için belirlenen süre sonunda cihazı kapatma ve yaşına uygun olmayan oyunları indirmeme konusunda kesin kurallar koyun.
Kendi telefonunuza, çocuğunuzun tabletine ya da telefonuna tanımlı hesabını içerik ve süre denetimi yapabilecek uygulamalar indirerek kontrol altında tutun. Bu uygulamalar arasında en bilinenleri Google Family Link, Apple Ekran Süresi ve Kaspersky Safe Kids uygulamalarıdır.
Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Ayşegül Liman Kaban:
“Ebeveyn kontrolleri işe yaramıyor”
Ebeveyn kontrolü uygulamaları maalesef işe yaramıyor. Siz ebeveyn kısıtlamasını aktif ettiğiniz halde çocuğunuz pornografik bir içerikle karşılaşabilir, tanımadığı birisiyle telefon numarasını, ev adresini paylaşabilir. Ebeveyn kontrol uygulamaları yerine düşmanımızı daha yakından tanımamız gerekli. Çocuğunuzla oynadıkları oyunlar hakkında sohbet etmek, oyun arkadaşlarını tanımak, oynadıkları oyundaki kısaltmaları öğrenmek, çocuğunuzun sevdiği dijital oyunları denemek düşmanı yakından tanımanın en kolay yollarıdır. Siz dijital dünyadan haberdar olursanız size saygı duyar. YouTube’da çocuğumuzun uygunsuz içeriklere ulaşmasına engel olmak neredeyse imkansız. Dijital oyunların konuşma odaları, şiddet içeren oyunlar sıkça karşılaşabilecekleri tehlikeler.
Neler yapabiliriz?
Ailece teknoloji kullanımı medya planı yapın.
Koyduğunuz kuralların uygulanabilir, net ve gözlemlenebilir olduğundan emin olun.
Çocuğunuz teknolojik araçları kullanırken odanın ışıklarının açık olmasına dikkat edin!
Eğlence amaçlı teknoloji kullanımını aile üyelerinin bir araya geldiği yaşam odasında gerçekleştirsin.
Çocuğun kullandığı teknolojik araçta mutlaka güvenlik filtreleri bulunsun. Sosyal paylaşım sitelerini kullanırken kimlerle iletişim kurduğunu takip edin.
Piyasadaki oyunların özelliklerini ve hitap ettiği yaş aralığını siz de takip edin.
Akıllı telefonlarda bulunan sayaçlarla, kum saati ya da yumurta pişirme saati ile zamanı denetleyebilirsiniz.
Medya jetonları süreci oyunlaştırmanın ve medya zamanını takip etmenin eğlenceli bir yoludur. Bu yöntemi 4 - 10 yaş arasındaki çocuğunuzla kullanabilirsiniz. Eski süt şişesi kapakları, dondurma çubukları harika jetonlar haline dönüştürülebilir. Örneğin sarı kapak 20 dakika, mavi kapak 1 saati simgeleyebilir.
20-20-20-20 kuralını uygulayın. Ekranı 20 dakika kullandıktan sonra çocuğunuzun ayağa kalkıp en az 20 saniye hareket etmeye ve yaklaşık altı metre uzakta bir şeylere bakmaya teşvik edin.
“Önce siz oynayın”
Oyunların üzerinde bulunması zorunlu ibareler vardır. Bunları hem bizim bilmemiz hem de çocuklarımıza öğretmemiz önemli. PEGI 3: Bu etiketi taşıyan oyunlar neredeyse tüm yaş grupları için uygun.
PEGI 7: İçerik olarak PEGI 3 ile aynı olmakla beraber bazı içerikler küçükleri korkutabilir.
PEGI 12: Oyun içeriği PEGI 7’ye benzese de buradaki fantezi karakterler, bazı argo kelimeler ve bazı cinsel içerikler daha belirgin.
PEGI 16: Oyun içeriğinin daha belirgin ve bir kademe daha fazla olarak cinsel içerik, tütün ve uyuşturucuya özendirme ve daha kötü bir dil ile argo içerdiğini gösteriyor.
PEGI 18: Oyun içeriğinin, yeni bir sınıf oluşturacak kadar kötü bir dil, şiddet içeriği, ani tepki verme, iğrenme gibi özellikler barındırdığını belirtiyor.
Ancak bazen bu sembollere rağmen, çocuğunuza uygun olmayan bir oyun karşısına çıkabilir. O yüzden siz işinizi sağlama alın. Oyunu indirdikten sonra mutlaka önce siz oynayın.