Çocuksuz mekân bir hak mı ihlal mi?

Son dönemde, sosyal medya üzerinden “çocuk kabul etmeyen mekânlar” konusunda hararetli bir tartışma sürüyor. Başka ülkelerde de durum çok farklı değil

Oteller ve restoranlar başta olmak üzere bazı mekânlar, “huzurlu bir atmosfer” sağlamak ve çocuksuz gelen müşterileri memnun etmek, etrafa verilebilecek zararı azaltmak gibi gerekçelerle çocuk almıyor ya da yaş ve saat sınırı koyuyor. Çocuksuz alanlara ihtiyacımız olduğu bir gerçek, peki bunu ayrımcılık yapmadan nasıl çözeceğiz? Belki de gürültü yapan ve kurallara uymayan yetişkinlerin giremediği mekânlar yaparak…

Biz ne yaşadık?

Geçen hafta arkadaşım ve kızımla Bodrum Zai’ye gittik. Uzun zamandır merak ediyor, bir kahve içmek ve mekânı gezmek istiyordum. Ancak gitmeden önce, 15 yaş altındaki çocukları kabul etmediklerini öğrendim. Önce şaşırsam ve arkadaşımla oturamayacağım için üzülsem de benim açımdan sorun olmadı. Kızım nedenini öğrenmek ve kapıdan bakmak istedi. Çünkü yasaklar her zaman daha caziptir. Biz de kapıdan içeri göz gezdirdik ve arkadaşımı bırakıp çıktık. Mekânda tüm kitapların ve sanat eserlerinin açıkta olması sebebiyle kesin kural olarak 15 yaş altını almadıklarını söylediler. Bu konu çok sorun oluyormuş; çünkü kapıya gelen ebeveynler epey tepki gösteriyormuş. Ben bunu Derin’e açıkladığımda “Ben de 15 yaşımdan sonra gelirim” dedi. Onunla gidebileceğim, kitap okuyabileceğim, sanat eserlerini görebileceğim, müzik dinleyebileceğim sayısız alternatif var bu ülkede. Buraya çocuğumla girememek benim açımdan bir sorun değil. Ancak son dönemde, sosyal medya üzerinden de “çocuk kabul etmeyen mekânlar” konusunda hararetli bir tartışma sürüyor.

Başka bir örnek de Selimiye’deki Beyaz Güvercin Oteli. Kızım doğduğundan beri her yaz, 3-4 günlüğüne oraya gittik. Hatta bu bizim geleneğimiz olmuştu ve imkânlar elverirse, büyüyüp genç bir kadın olduğunda da vazgeçmeyip, anne-kız gideceğimizi konuşurduk. Fakat Beyaz Güvercin, ani bir kararla geçen yaz 12 yaş altı çocukları almadığını duyurdu. Bu bizde hayal kırıklığına yol açtı. Fakat yine de başkalarının tercihlerine ve kararlarına saygı duyması açısından, bu tarz deneyimleri yaşamasını kıymetli buluyorum. Yaşam, sınırsız bir özgürlük alanı değil. Karşısına çıkan kuralları değerlendirmek, düşünmek ve uygulamak noktasında örnekler bunlar.

Eleştirel bakışlar daha büyük sıkıntı

Ağlayan, huysuzlanan, sesi biraz fazla çıkan çocuğa tahammülümüz yok. Hemen eleştirel ve yargılayıcı bakışlar fırlatılıyor çocuk ve de annenin üzerine. Çocuğu gürültü yapıyor, ortalıkta koşturuyor diye ezilip, büzülen küçücük kalan anneleri görmek içimi acıtıyor. Öte yandan bu demek değil ki, çocuklar her istedikleri yerde, istedikleri gibi sınırsızca davranabilir! Toplum içinde sınırsız bir özgürlük alanı olmadığını, kendinden başkasının da ihtiyaçlarını gözetmeyi öğrenmeleri açısından bu tarz kısıtlamaları eleştirmiyorum. Hatta doğru yönetildiğinde sağlıklı olduğunu düşünüyorum.

Bana göre “çocuk dostu” mekânlar kadar, “çocuk kabul etmeyen” mekânların olması da son derece doğal. Sadece bunun dengesi önemli. Örneğin evcil hayvan sahibi olunca, pek çok işletme ve mekâna giremiyorsunuz. Hareket alanınız oldukça sınırlanıyor. Hayatı zorlaştıracak şekilde bir kısıtlamadan bahsetmiyorum. Ama elbette evcil hayvanların kabul edilmediği mekânlar olacaktır, olmalıdır.

 Dünyada durum ne?

Dünyada da durum çok farklı değil. Pek çok ülkede çocuk dostu olduğu kadar, çocukların alınmadığı mekânlar da var. Hatta İngiltere, Amerika, İskoçya ve daha pek çok ülkede “çocuksuz köyler” bulunuyor. Kimisinde 45 yaş, kimisinde 55 yaş ve üzeri kişiler yaşayabiliyor sadece. Ve bu akım hızla dünyaya yayılıyor. (The Guardian). Örneğin İngiltere’de Highlands bölgesinde inşa edilen Firhall’da ev sahibi olmak için 45 yaş ve üzeri olmak gerekiyor.

Çocuk yasak ama köpek sahibi olabilirsiniz! Torunlar ve arkadaşların çocukları ziyaret edip kalabiliyor, ancak bunun ne sıklıkta olacağına dair de sınırlar var. Ne dersiniz hep birlikte bu köye mi taşınsak!

Önceden bilgilendirme önemli

Yakın zamanda Kore’de yapılan bir araştırmaya göre, 1000 kişinin yüzde 60.9’u restoran ve diğer mekânlarda çocukların davranışlarından rahatsız oluyor. Ayrıca, yüzde 76.5’i insanların çocukların davranışlarından etkilenmeden bir fincan kahve içmeye hakkı olduğunu düşünüyor. Öte yandan çocuk sahibi yetişkinler de, mekânların bu konudaki tavırlarını önceden bilmek istediklerini söylüyor; çünkü eleştirel bakışların olmadığı, hoş karşılandıkları yerlerde bulunmak istiyorlar.