Salgınla birlikte hareketin azalması, sık atıştırmak, ekran başında yemek çocukların hızla kilo almasına sebep oldu. Uzmanlar bir an önce önlem alınmazsa gelecekte çocukların diyabet, kalp ve damar hastalıkları gibi çok ciddi sorunlarla mücadele edeceğini söylüyor
Salgın nedeniyle son bir yılda dünya kadar kilo aldık. En çok da hareket alanları azalan, ekran başında uzun zaman geçiren, evde sürekli atıştırmalıklarla oyalanan çocuklar pandemide fazla kilo sorunuyla karşılaştı. Uzmanlar, obezite riskinin arttığını belirtiyor ve gelecekte çocukları diyabet ve buna bağlı diğer sağlık problemlerinin beklediği uyarısında bulunuyor. Bu süreçte yapılması gerekenleri, beslenme ve diyet uzmanı Dr. Tuba Kayan Tapan ve çocuk doktoru Elif Pınar Çakır ile konuştuk.
Çocukların günün büyük bir bölümünde ekran başında oldukları için enerjilerini atamadıklarını söyleyen İstanbul Florence Nightingale Hastanesi beslenme ve diyet uzmanı Dr. Tuba Kayan Tapan, “Oturdukları süre boyunca harcadıkları enerji azaldı, fakat aldıkları enerji arttı. Sağlıklı bir beslenmenin en önemli özelliği, aldığın ve yaktığın günlük enerji miktarının dengeli olmasıdır. Şu an ne yazık ki bu dengeyi kaybettik. Bu da en riskli yağlanma şekli olan, abdominal yağlanmaya sebep oluyor” diyor. Abdominal yağlanmanın bel ve karın bölgesi yağlanması olduğunun altını çizen Tapan, şöyle uyarıyor: “Karın bölgesinde yağ dokusu arttıkça endokrin organ gibi çalışmaya başlıyor. Kan şekeri bozuluyor ve diyabetin bir tık önceki safhasına gelmiş oluyorlar. Bu da ileri yaşta pek çok hastalığa kapı açıyor. Kalp, kolesterol, diyabet gibi tüm rahatsızlıklar, metabolik sendromlar ve bunların kesin olarak ömrü kısalttığını biliyoruz.”
Porsiyon kontrolü yok
Evlere kapanmanın hazır gıda tüketimini azalttığını, ama hamur işine yönelimi artırdığını belirten Dr. Tapan, “Evde olmak ve zaman kısıtlamasının olmaması, kahvaltıların uzamasına, kahvaltılarda pancake ve reçelli ekmekler, beş çayları yanında kek, böreklerin tüketilmesine sebep oldu. Bu gıdalar, çocuklar için de daha pratik görülüyor. Ama ayarı kaçırdık. Porsiyon kontrolü kalmadı” diyor.
Ekran başında yemek yenmemeli
Ekran başında yemek yemenin en büyük tehlikelerden biri olduğuna işaret eden Tapan, şu öneride bulunuyor: “Ekran başında bir şey yerken, ne yediğimizin farkında olmuyoruz. O nedenle çocuklara ekran başında yemek vermeyelim. Gerekirse daha erken kaldırıp, kahvaltısını masada yapmasını sağlamalıyız. Atıştırmalıklarını ders aralarında yemesini düzenleyebiliriz ya da bilgisayarın yanına sağlıklı atıştırmalıklar koyabiliriz. Ama 3 değil, 1 portakal, bir kâse değil, bir avuç kestane gibi…”
Obezite ve çevresel faktörler
Obezitenin yüzde 80 çevresel sebeplerden oluştuğunu dile getiren Dr. Tapan, kendi beslenme alışkanlıklarımızla çocuklara model olduğumuzu vurguluyor ve çocuğa yemek yasağı getirmek yerine, yediği miktarı kontrol etmenin daha sağlıklı olduğunu anlatıyor: “İnsanlar kısıtlamalardan önce marketlere koşup cips ve gazlı içecekler alıyor. Oysa evde sağlıklı atıştırmalıklar bulundurmalıyız.”
Çocuğun 5 kilodan fazla kilo aldığı ve bunun da durdurulamadığı bir durumda, mutlaka önce çocuk doktoruna sonra da bir diyetisyene gidilmesi gerektiği uyarısında bulunan Tapan, “Kilo artışı durdurulamaz boyuta geldiyse insülin direnci kaçınılmaz olur. Buna bağlı olarak tansiyon ve kolesterol değerleri etkilenir. Bu da erken yaşta kalp problemlerine, nefes darlığına, hareketin azalmasına bağlı kas ve eklem rahatsızlıklarına sebep olabilir. İleride ne yazık ki pek çok çocuk ilaç kullanmak zorunda kalacak” diyor.
“Kilolu çocuklar Kovid 19’u daha ağır geçiriyor”
Çocuk doktoru Elif Pınar Çakır, Kovid-19 pandemisiyle çocukluk çağı obezite vakalarındaki artışın endişe verici boyutta olduğunu çünkü çocukluk çağı obezitesinin erişkin dönemde görülen hipertansiyon, hiperlipidemi, kanser, diyabet, kalp damar hastalıkları ve metabolik sendrom gibi hastalıklara zemin hazırladığına dikkati çekiyor: “Yapılan çalışmalar Kovid-19 nedeniyle hastaneye yatırılan çocuk hastalar arasında altta yatan en yaygın sebebin yüzde 22 ile obezite olduğunu gösteriyor. ABD’deki bir araştırmaya göre çocuk obez hastaların Kovid-19 enfeksiyonunu daha ağır geçirme ihtimalleri normal kilolu çocuklara göre daha yüksek.”
Peki, bu dönemde ne yaparız da çocuklarımızın aşırı kilo almasını önleriz? İşte size Dr. Elif Pınar Çakır’dan birkaç ipucu:
Sağlıklı ve dengeli öğünler hazırlayın ve siz de sağlıklı ve dengeli beslenmeye çalışarak örnek olun.
Meyve suyu, kola ve diğer asitli içecekleri önce azaltın sonra yavaşça hayatınızdan çıkarın. Onların yerine kefir, ev yapımı ayran gibi sağlıklı içecekleri menülerine ekleyin.
Çocuğunuza tatlı ya da atıştırmalık yerine meyve verin; onu daha fazla meyve ve sebze tüketmesi için teşvik edin. Görünebilecek yerlere meyve kâseleri yerleştirin. Sebzeleri çiğ olarak denemesini teklif edin.
Mutlaka her gün dışarı çıkmalarını ve egzersiz yapmalarını sağlayın. Okul öncesi çocukların günde en az 180 dakika fiziksel aktivite yapmalarını, 1 saatten fazla hareketsiz ekran başında kalmamalarını ve günde 10-13 saat kaliteli uyumalarını öneriyorum. Okul çağındaki çocuklar ve ergenler (5-17 yaş) ise günde en az 60 dakika orta-şiddetli fiziksel aktivite yapmalı, 2 saatten fazla hareketsiz eğlence amaçlı ekran başında kalmamalı.