Petrol, altın, bakır, alüminyum dahil, emtia fiyatları geriliyor. Bu gerileme, ülkemiz için olumlu gibi görünse de, global ekonomik bir durgunluğun artacağını haber veriyor. Çin borsasındaki büyük dalgalanmalar, Yunanistan’ın ekonomik durumundaki belirsizliğin sürmesi, son iki haftada Brezilya parasının Dolar karşısında yüzde 7, yılbaşından beri yüzde 27 değer kaybetmiş olması, Orta Doğu ve Afrika’daki büyük siyasi çalkantılar, uluslar arası sermayeye gidecek yer bırakmıyor.
Negatif ayrışma
Bu sırada, gerek siyasi belirsizlik ve gerekse sınırlarımızdaki askeri hareketlilik nedeniyle, Türk Lirası ve TL cinsi varlıklar negatif ayrışıyor.
TL, Dolar karşısında yılbaşından beri yüzde 18, son iki haftada yüzde 5 değer kaybetti.
İki yıllık Hazine tahvilimizin faizi, yılbaşından bu yana yüzde 1.92, son iki haftada yüzde 0.35 arttı. Merkez Bankamız, kaçınılmaz bir faiz artışına sürükleniyor.
Hisse senedi piyasamızda yılbaşından beri yüzde 10, son iki haftada yüzde 7 düşme yaşandı. Yabancı yatırımcılar, piyasalarımıza ilgi göstermiyor.
Değerlendirme(rating) kuruluşları, notumuzu düşürme sinyali veriyorlar. Bu gerçekleşirse, yabancıların girişi daha da zorlaşacak; faiz artışı baskısı daha da artacak.
Kur artışına rağmen, ihracatımız düşüyor. İhracatımızın bu yıl yüzde 2.2 azalarak 154 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Hem AB hem Rusya, hem de Irak’a yapılan ihracat düşme eğiliminde.
Turizm gelirlerinde şimdilik, yüzde 2’lük düşüş bekleniyor. Tabii, terör odaklarıyla yaptığımız mücadele sürerse, turizm gelirimizde düşme hızlanabilecek. Turizm gelirlerimizde yüzde 10 düşme, büyümemizin ilave yüzde 0.5 düşmesi anlamına gelir.
Otomobil hariç, özel tüketim harcamaları düşüyor. Güven kaybı ve sıkı finansal koşullar, özel tüketim harcamalarının artmasını sınırlıyor.
Firmaların yüksek döviz borcu, güven kaybıyla birleşince, özel makine ve teçhizat yatırım harcamalarını durma noktasına getirdi. Yatırım yapılamıyor.
Kentsel dönüşüm ve kamu yatırımları hariç tutulursa, özel inşaat yatırımı da sıfır seviyesine geriledi.
Krediler azalıyor
Bankaların toplam kredileri geriliyor. Bankalar, büyük yatırımları kredilendirmiyor; bir kriz ortamına hazırlanıyor. Bankaların sermaye getirileri, tahvil faizlerinin altına düşme eğiliminde. Banka hisseleri, neredeyse defter değerinden alınıp satılıyor.
Sanayi üretimi, mayıs sonu itibariyle, son yedi ayda yüzde 2.4 oranında düştü.
Sanayi üretiminde Ocak-Mayıs ayları itibariyle yıllık artış yüzde 2.1 olmasına rağmen, bu artışın yüzde 1.6 puanı ulaştırma araçları kaynaklı. Genele yayılan bir üretim artışı yok.
2014 yılında yüzde 5 civarında artmış bulunan tekstil üretimi, bu yıl yüzde 10 civarında azalacak.
Yine, geçen yıl yüzde 7 civarında artmış bulunan yapı malzemeleri üretimi, 2014 Ocak-Mayıs karşılaştırmasında, 2015 yılında, yüzde 7 düşmüş görünüyor.
Bu gidiş, iyi değil. Bir erken seçim de, iktidar partisinin yıpranması ile sonuçlanır.