Yaman Törüner

Yaman Törüner

yaman.toruner@milliyet.com.tr

Tüm Yazıları
Haberin Devamı

1961’de Berlin Duvarı’nın inşasını görmezden gelmek zorunda kalan ABD Başkanı Kennedy, bir yıl sonra Küba krizi ile karşı karşıya geldi. Sovyetler, ABD’ye birkaç dakikalık uçuşla ulaşılabilecek Küba’ya 40 füze yerleştirdi. CIA ve ABD istihbarat servislerinin tümü aldanmış, füzeleri yiyecek depoları zannetmişti.
Pazarlık sonrası, Khrushchev Küba’dan füzeleri çekerken, ABD de İtalya ve Türkiye’deki füzelerini söktü. Bu anlaşmadan Türk ve Küba hükümetlerinin haberi yoktu. Aldatılmışlardı.

Aslında Khrushchev, Küba’ya gizli füze yerleştirme emrini verirken, kendi kıtalararası füzelerinin işe yaramadığını öğrenmiş; vakit kazanmak için Küba’ya kısa ve orta menzilli füze yerleştirmişti. O sırada, ABD’nin, füzelerin menzili konusunda büyük üstünlüğü vardı. Ama bu üstünlüklerini bilmiyorlardı. Biraz bastırılsa, Khrushchev karşılık beklemeden Küba’daki füzeleri sökecekti. Müzakereleri Robert Kennedy yürütmüş ve aldatılmıştı.

ABD istihbarat servisleri, Sovyetlerin uzun menzilli füzelerinin çalışmadığını 1968’e kadar öğrenemediler. Öğrendiklerinde ise, ABD bu konudaki avantajı zaten kaybetmişti.

Vietnam


ABD, Vietnam’dan kayıpla çekilmiş olsa bile, bu savaşa mecburdu. Aksi takdirde, Tayland, Malezya, Burma ve Endonezya kolayca komünist rejimler kontrolüne girebilecekti.

ABD, Vietnam’a zaman içinde toplam 500.000 asker gönderdi; bunların (47.000’i çatışma sırasında olmak üzere) 58.000’i öldü. Savaş sonlandığında, Kuzey Vietnam ve onların gerilla örgütü Viet Kong’un kaybı, 1.1 milyonu asker olmak üzere yaklaşık 4 milyon kişi idi. Barış yapıldığında ise, Viet Kong tamamen bitmişti. ABD istihbarat servisleri, Sovyetlerin uzun menzilli silahlarının işe yaramadığını öğrenebilmiş olsa, muhtemelen Sovyetler, Kuzey Vietnam’a yardım edemeyecekti.

Prag baharı


1968’de Sovyet orduları Çekoslavakya’yı işgal ettiğinde, tüm batı istihbarat servisleri aldanmış oldular. İstihbarat örgütleri, Sovyet ordularının manevra için sınıra geldiklerini düşünürlerken; Sovyetler Çekoslavakya’yı işgal ediverdi. Yine aldanmışlardı. NATO ancak işgalden sonra uyandı ama geç kalınmıştı.
Daha birkaç ay önce, Sovyet Başkanı Brezhnev, Çek Başbakanı Dubçek’e, Sovyetlerin hiçbir zaman Çekoslavakya’yı işgal etmeyeceği sözünü vermişti. Dubçek, istifa ederken, “Aldatıldım!” dedi.

Bu sırada, Varşova Paktı’na girmeyi kabul etmeyen Romanya, yine de gönderilen Sovyet silahlarının tüm bilgilerini batılılara satmakla meşguldü.
Önce Batı Berlin Belediye Başkanı sonra da 1969’da Alman Başbakanı olan Willy Brandt’ın en yakın danışmanı Günter Guillaume, Rus casusu çıktı. Brandt, aldatılmıştı. Çekoslavakya işgalinin baş aktörü Sovyet Başkanı Brezhnev’in lakabı “Ballerina (Balerin)” idi. Aldatılması kolay olan bir kişiliği vardı; “U dönüşü!” yapmasıyla ünlüydü.