Yaman Törüner

Yaman Törüner

yaman.toruner@milliyet.com.tr

Tüm Yazıları

1933 yılından itibaren dünyanın en hızlı gelişen ekonomisi haline gelen Alman ekonomisinin mimarı, Hjalmar Schacht idi. Hitler ekonomi yönetimine hiç karışmadı ama Schacht’ı tam yetkiyle donattı. Schacht’ın ilk işi Alman Markı’nın istikrarını sağlamak, enflasyonu çok düşürmek oldu. “Sanayi Organizasyonu” isimli bir kurum oluşturularak, bu kurumda bankalar, iş adamları ve sendikalar bir araya getirildi. Bunlar tek bir ağızdan konuşmaya başladılar. Bu kuruluş o kadar başarılı oldu ki Birinci Dünya Savaşı’nın başından beri Almanya’ya kredi vermeyen yabancı bankalar, Almanya’ya kredi yağdırmaya başladılar. (Bir bakıma, Almanya’nın Birinci Dünya Savaşı’nı kaybetmesinin nedeni, dış kredi bulamamasıydı.)

Haberin Devamı

Schacht, öyle bir vergi sistemi kurdu ki hiç kimse gereğinden fazla vergi ödemedi ve sanayiciler vergi yükü altında bunalmadı. Öte yandan, toplanan vergilerin nereye harcandığı her hafta Sanayi Organizasyonu’na ve kamuoyuna detaylı olarak açıklanıyordu. 18-25 yaşları arasındaki gençlerin 6 aylık iş öğrenme kamplarına katılımı mecbur tutuldu. Burada gençlere yoğun biçimde çeşitli beceriler ve ustalıklar öğretildi. Gençler ülkedeki tüm ormanları temizlediler; tüm ülkeyi yeni ağaç fidanlarıyla kapladılar; tüm karayollarını onardılar; yeni hastane ve okullar yaptılar. Ama Hitler, özellikle savaş sanayiine önem verilmesini istiyordu.

Göering’in dört yıllık planı

1936-1939 yılları arasında, Göering’in kalkınma planı uygulamaya konuldu. Amaç, Alman ekonomisinin kendi kendine yeter hale gelmesini sağlamak, dışarıdan pahalı olarak ithal edilen kauçuk yerine, sentetik kauçuk imalatını geliştirmek, Alman sanayicilerini gümrük tarifeleriyle korumak, otomobil sanayini desteklemek idi. (Otomobil sanayi, daha sonra kolayca uçak, gemi-denizaltı motoru ve hatta, roket imalatına dönüştürüldü.) Bu tedbirlerle, 1928 yılı 100 olarak kabul edilen sanayi endeksine göre, 1933 yılında 56 olan sanayi üretimi, 1938 yılında 144’e çıktı; işsizlik tamamen sıfırlandı. Schacht, Almanya’nın büyük bir savaşa hazır olmadığı düşüncesindeydi ve 1938 yılında çeşitli suçlamalarla görevinden alındı.

Haberin Devamı

1939 - 1942 savaş ekonomisi

Hitler ekonomideki gelişmelerle o denli övünüyor ve dışarıya karşı efeleniyordu ki müttefikler bu propagandaya kandılar. Oysa, kara ve deniz kuvvetleri konusunda müttefiklerin bariz üstünlüğü vardı. Sadece, hava kuvvetlerinde Almanlar müttefik güçleriyle aynı seviyedeydi. Hitlerin propagandası sayesinde, Avusturya, Çekoslovakya, Polonya ve hatta Fransa Almanlar tarafından kolayca işgal edildi. O dönemde, Almanlar bir yerde durabilmeyi başarsalardı, bugün büyük bir imparatorluk halinde olabilirlerdi.

1941’e kadar 3 bin kilometreye ulaşan otoyol sistemi gerçekleştirildi. Bu sayede Almanlar savaş sırasında her yere mühimmat ve ihtiyaç maddesi taşıyabildiler. Yine ülke, demiryollarıyla örüldü. Hatta 30 bin kişi alacak trenler bile düşünüldü. (Ancak bu proje hayata geçirilemedi.)

Speer’in yönetimi

1942 yılında, Savaş Bakanı olarak Albert Speer atandı. Speer, 1942 yılında 4.500 tanka sahip olan Almanya’yı, 1944 yılına kadar 17.300 tanka sahip hale getirdi. Speer sanayi üretimi ve sanayilerin gizlenmesi işini o denli dikkatle yürüttü ki o olmasaydı savaşın iki yıl daha erken biteceği söylenir. Speer’in yönetimi sayesinde, sentetik kauçuk üretimi 69 bin tondan 117 bin tona, sentetik petrol üretimi 4.1 tondan 5.1 tona, çelik üretimi 31.8 tondan 34.6 tona, alüminyum üretimi 233 bin tondan 250 bin tona yükseldi. Speer bu gelişimi, iki yılda ve sadece üretimi kontrol ederek sağlamıştı.

Haberin Devamı

Savaşın bitiminde Speer, Hitler’in Almanya’nın tüm sanayi fabrikalarının imha edilmesi emrini ise yerine getirmedi.