"Gayri Safi Milli Hasılamız, Milli Gelirimiz veya Kişi Başına Düşen Milli Gelirimiz arttı” diyoruz. Bu artışların bir başarı ölçüsü olup olmadığı, iktisatçılar arasında ciddi bir tartışma yarattı.
537 sayılı İktisat Dergisi’nde Ege Cansen şöyle diyor:
“Katma değer yaratmak diye bir şey var. Kabaca da buna, Milli Gelir deniliyor. Milli Gelir ile Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) arasında tabii ki fark var. Kabaca, yüzde 80’ine tekabül ediyor. Milli Gelir’le iki şey yapıyoruz; ya tüketiyoruz ya da yatırıyoruz.
İktisadi kalkınma, sermaye biriktirmektir. Buna, “milli serveti inşa etmek” de diyebiliriz. Milli Gelir kadar milli servet kavramını da anlamamız lazım. Milli servetin Tanrı yapması ve insan yapması diye iki çeşidi var. Doğal kaynakları olan ülkeler, Tanrı vergisi servet sahibidir. Tabii, servetin kendisi de gelir yaratan bir şeydir ve onun için, zenginlik servetle ilgilidir. Servet biriktikçe gelir birikir.
Daha çok yatırım için, daha çok tasarruf lazım. Tasarruf da gelirin fonksiyonudur. Gelirimizden tüketmediğimizi, yatırıma dönüştürürüz. Milli servetimizi de akümülasyonla üst üste koyarız. Zenginleşmek, iktisadi kalkınma sağlamak servetimizi artırmaktır; yani, sermaye biriktirmektir. Bunun bir yan tarafı da var, o da beşeri sermaye, yani insan yetiştirmek.”
Katlandı mı?
Mahfi Eğilmez, Ekonomide Analiz adlı kitabında:
“Doğrulama testi sonrasında yaptığımız analiz, ekonominin 2002 - 2015 yılları arasında Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’sını (GSYİH) 4.6 kat ve Kişi Başına Düşen Milli Geliri 3.7 kat artığını doğrulayamamıştır. Nominal değerlere bakılarak, bu iddiayı öne sürmek mümkün olsa da, bu iddia doğru değildir. Bu dönemde, GSYİH artışı yüzde 79 ve Kişi Başına Milli Gelir artışı da yüzde 52 ile sınırlı kalmıştır” diyor.
Büyüme yanılgısı
David Pilling, Growth Delusion (Büyüme Yanılgısı) adlı kitabında, artık GSMH ve Milli Gelir kavramlarının, gerçek anlamda büyümeyi ifade etmediğini ve bu hesaplamaların değişmesi gerektiğini savunuyor. Borsa endekslerindeki yükselme ve açıklanan büyüme rakamları, çoğu kez o ülkede yaşayanların sadece bir bölümünü etkiliyor. Bölgeler arası farklılıklar, gelir dağılımındaki eşitsizlik, çağdaş eğitim ve sağlık olanaklarına ulaşamama, gelir artmış görülse de, yaşam seviyesini düşürüyor. Yine, devletlerin servet satarak gelir elde etmeleri, hesaplamalarda görülmese de, insanları fakirleştiriyor.
GSMH rakamları, çevrenizdeki parkların faydalarını da egzoz dumanlarının ve kirli havanın sağlığınızda yarattığı tahribatı da ölçemiyor. Yine bu rakamlar, yeni buluşların ekonomiye katkılarını, beyin göçünün önemini, bilginin değerini, sosyal ve politik baskıların insan üzerinde yarattığı stresi ve bıkkınlığı değerlendiremiyor. Örneğin, Wikipedia’nın insan bilgisine olan katkısı, GSMH rakamlarına, bir kuruş bile olsa yansımıyor.
