Son yıllarda, yalnız bizim değil birçok ülkenin en önemli ekonomik sorunu, “kayıt dışı ekonomi ile mücadele” oldu. Kayıt dışı ile mücadele için, kayıt dışı ekonomiyi anlamak ve ölçmek gerekiyor. Kayıt dışı ekonomi, aşağıdaki 3 sektörden oluşuyor;
1. Gayri Resmi Sektör,
2. Yasal Olmayan Sektör,
3. Gizli Sektör
Gayri Resmi Sektör, evde çocuk bakıcılığı, ev temizliği hizmetleri, her türlü kişisel hizmet, tarım ürünlerinin doğrudan satışı, kırsal kesimde ürün takası gibi faaliyetleri kapsıyor.
Yasal Olmayan Sektör, lisanssız üretim(kaçak alkol, tütün üretimi v.s.) ve yasal olmayan üretim(uyuşturucu üretimi ve fuhuş gibi) faaliyetlerinden kaynaklanıyor.
Gizli Sektör, hiç kayıt altına alınmamış ekonomik faaliyetler ve sonuçları otoritelere bildirilmemiş ekonomik faaliyetler olarak ikiye ayrılıyor. Sonuçları bildirilmemiş ekonomik faaliyetler arasında, şirket kârını göstermeme, gizli kiralama, faturasız mesleki hizmetler v.s. var.
Yukarıda açıklanan kayıt dışı sektörlerdeki faaliyetler nedeniyle ekonomik istatistikler de bir türlü gerçek sonuçları yansıtamıyor; birçok ekonomik faaliyetin uluslar arası karşılaştırılması yapılamıyor.
Alınması öngörülen tedbirler
OECD ve Avrupa Birliği kayıt dışı ekonomiyi engelleyebilmek için aşağıdaki tedbirlerin alınmasını öngörüyor:
* Gelir idarelerinin tüm gelir yapısını kontrol edebilecek biçimde örgütlenmesi,
* Kapsamlı araştırma çabalarının desteklenmesi,
* Eğitim, sosyal destek ve iletişim kanallarının geliştirilmesi,
* Mükellef ve gelir idaresi iletişiminin ve güveninin arttırılması,
* Kayıt dışı ekonominin yarattığı sorunların medyada sık yer almasının sağlanması,
* Pilot uyum projelerinin geliştirilmesi,
* Tüm alışverişin elektronik ortamda gerçekleşmesinin sağlanması,
* Bilinçlendirme amaçlı seminerler, kampanyalar ve yarışmalar düzenlenmesi,
* Şeffaflığı arttıracak her türlü tedbirin alınması,
* Orta öğretim öğrencileri için bu konuda ders konulması veya kurslar düzenlenmesi,
* Devletin diğer birimleri ile bilgi paylaşımı sağlanması,
* Gönüllü katılımcı dernek ve vakıfların desteklenmesi,
* Toplumun vergi sisteminin bütünlüğü ve dürüstlüğüne güvenmesinin sağlanması,
* Her ülkeye özgü vergi kaçağının nedenlerinin ve kayıt dışı ekonomi sektörünün büyüklüğünün tanımlanması,
* Ekonomik faaliyetleri düzenleyen gereksiz ve etkisiz düzenlemelerin kaldırılması.
