Sermaye Piyasası Kurulu(SPK)muz, “bağımsız yönetim kurulu üyeliği” konusunda bir karar aldı; Tebliğ yayımladı ve hemen uygulamaya başladı. Oysa ABD’nin sermaye piyasasını düzenleyen ve denetleyen kurumu Securities and Exchange Commission(SEC)’un karar alma biçimi çok daha değişik.
ABD’de kural koyucu kurumların alacağı karlarla ilgili yöntem, yasa ile belirlenmiş durumda. Bakınız bir karar alınması ve Tebliğ yayımlanması için hangi aşamalardan geçiliyor:
1. Konulacak kural belirlenmeden önce, yalnız bu kurala tabi olacaklara değil, halka da uygulamanın nedeni ve faydaları anlatılır. Karar almadan önce, bir bilgi notu(concept release) yayımlanarak ve bu notta dünya uygulamalarına, tartışmalı yaklaşımlara yer verilerek; kamuoyunun ve ilgili tarafların konu hakkında görüş ve tekliflerini bildirmeleri istenir.
2. Kurulan bir Komisyon, görüş ve teklifleri değerlendirip, çıkarılacak tebliğin veya yönetmeliğin kesinleşmesi öngörülen yazılı biçimini(rule proposal) açıklar. Kamuoyunun ve ilgili tarafların bu metne 30 ila 60 gün arasında itiraz hakları vardır. Bu “resmi teklif”in açıklanması sırasında, varsa daha önce yürürlükte olan metin ve yeniliğin gerekçelerine de yer verilir. Komisyon, gerektiği durumlarda yeniden düzeltme yaparak metne son şeklini verir.
3. Komisyon’un belirlediği metin, SEC tarafından “yeni kural” olarak yayımlanır. Bu aşama, bizdeki bir “SPK Tebliği” gibi işlem görür.
4. Genellikle, SEC tüm uygulamalar için bir “uyum süresi(rule adoption)” belirler. Bu süre, Komisyon tarafından, kamuoyunun ve ilgili tarafların görüşleri alınarak belirlenir. Doğal olarak, Komisyon’un görüşüne uygun olarak belirlenen “yayımlandığı gün yürürlüğe giren” kurallar da vardır. Ancak, “yumuşak(smooth) geçiş” uygulaması yaygındır.
Corporate Library’nin görüşü
Wall Street Journal’a göre, ABD borsalarına kote edilmiş şirketlerin yönetim kurulu üye sayıları 3 ila 31 arasında değişiyor. Ortalama yönetim kurulu üyesi sayısı ise “9.2”. Yönetim kurullarındaki bağımsız üye sayısı arttıkça, o şirkete olan güven artıyor.
Kurumsal yönetim ilkelerinin uygulanması konusunda çok önemli görüşler bildiren Corporate Library’nin araştırmasına göre, bir şirketteki “bağımsız yönetim kurulu üyeleri”nin sayısı ve oranından daha fazla, “denetim” ve “üst yöneticilerin ücretlerini belirleme” komitelerinin başkanlarının bağımsız üye olması önemli.
Öte yandan, “Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Başkanı unvanlarının aynı kişide toplanmaması” prensibi, “bağımsız yönetim kurulu üyeliği” prensibinden daha önemli olarak değerlendiriliyor.