Bir Amerikalı, bir Rus, bir Çinli ve bir İsrailli Yahudi sohbet ederlerken yanlarına bir gazeteci yaklaşmış ve “Özür dilerim, kolayca et bulunamaması hakkındaki fikirlerinizi söyleyebilir misiniz?” demiş.
Amerikalı: “Bir şeyin bulunamaması ne demektir?” diye sormuş.
Rus: “Et nedir?” demiş.
Çinli: “Bir şey hakkında fikir söylemek ne anlama gelir?” demiş.
Yahudi: “Özür dilerim, ne demek? Tabii ki, fikrim var” diye cevaplamış.
* * *
İsrail’de yaşayan 7. 1 milyon insan, hiç doğal kaynağı olmayan bu ülkede, sadece 60 yıl içinde 3 trilyon dolarlık bir zenginlik yarattı. Üstelik İsrail, kuruluşundan beri sürekli bir savaş içinde. Jeopolitik konusunda uzman olan Dan Senor ve Saul Singer, “Start-up Nation” isimli kitaplarında İsrail’in bu ekonomik mucizesinin hikâyesini anlatmışlar.
60 yıllık sürede, İsrail’de kendisinden çok daha büyük ve istikrarlı olan İngiltere, Japonya, Kanada, Çin, Hindistan, Güney Kore gibi ülkelerden fazla şirket kuruldu. Halen, NASDAQ Borsası’nda tüm Avrupa, Güney Kore, Japonya, Çin, Singapur ve Hindistan’ın bu borsadaki şirketlerinin toplamından fazla İsrail şirketi var. Bu dönemde İsrail’de, bu ülkelerin her birinden daha fazla mucit ve yenilikçi işadamı çıktı.
Bu başarıda, aşağıdaki anahtar çalışma ve politikalar var:
- Ordusu güçlü olmayan hiçbir ülkede kalıcı istikrar olamaz. Ordu, asker sayısıyla değil, askerin kalitesi ile savunma konusundaki yenilik ve icatlarla güç kazanır.
- Ülkesine giren çıkanı bir “Göçmenlik (immigration) Bakanlığı” kurarak denetleyemeyen bir ülke, işgücü kalitesini ve miktarını kontrol edemez. Dolayısıyla, sağlıklı ve kontrollü bir ekonomi politikası uygulanamaz. Göçmenlik Bakanlığı sayesinde ülkeye sızmalar ve ekonomideki haksız rekabet de kontrol edilir. Kaliteli göçmenlerin bol olduğu ülke, mucitlerin ve yenilikçilerin ülkesidir.
- Musevi işadamlarına ilk öğretilen şey, “ısrarlı olmak (persistance)” tır. Başlanılan iş başarısızlıkla sonuçlansa bile, sebat ederek, eksikleri gidermek ve yola devam etmek önerilir. İsrailliye göre, “vazgeçmemek” akıldan ve zekâdan daha önemlidir.
- Başbakan veya ilgili bakan uygun gördü diye bir karar almak yerine, uzun vadeli bir plan yapmak ve ona uymak gereklidir. İsrail, daha kuruluşunun ilk günlerinden itibaren, sanayisinin, tarımının, ormanlarının, ordusunun, eğitim sisteminin nasıl geliştirileceğini planladı. Amaç, icatları ve yeniliği hedefleyen dinamik bir özel sektör yaratmaktı.
- Dünyaya yayılmış olan Musevilerin (diaspora), İsrail devletine yardımları sağlandı. İsrail’in ilk hava gücü, buradan gelen paralarla kurulmuştur. İlk uçaklar kaçak olarak, hatta bazıları çalınarak İsrail’e getirildi. Sonuçta, büyük bir uçak sanayii ortaya çıktı. İkinci öncelik, bilgisayar sanayiine verildi.
Arap ülkelerinin boykotu ve De Gaulle zamanında Fransa’nın Arap ülkelerini kayıran politikaları da İsrail halkının kenetlenmesine neden oldu.