Son günlerde ekonomide en çok tartışılan konu, ihracat gelirinin düşmesi; bu düşüşün vergi gelirlerini ve büyümeyi etkileyecek olması ve ihracatçıların sıkıntıya girip girmeyeceği konusu. İhracat gelirinin düşmesi, doğal olarak, cari açığımızın büyümesine de yol açabilecek.
Aslına bakılırsa, ihracat gelirimizin düşmesine rağmen, ihracat miktarımız artıyor. Bu yıl, ihracat miktarı 100 milyon tondan, 103 milyon tona çıkacak. Ekonomistleri kaygılandıran, son üç ayda ihracat gelirlerinin önceki yıllara göre yüzde 6.8 gerilemesi. Geçen yıl ise, ilk üç ay içinde ihracat gelirimiz yüzde 6.2 artmıştı. Öte yandan, en yüksek gerilemelerden biri, tekstil ihracatında görüldü. Mart sonu itibariyle tekstilde yüzde 13.9; hazır giyim ve konfeksiyonda yüzde 14.8’lik bir ihracat geliri azalışı var. Bu ani gerileme, tekstil iş kolunda çalışan üretici ve imalatçıları gereksiz bir tedirginliğe soktu. Oysa, birkaç içinde her şey düzelecek; yeni dengeler kurulacak.
2015 mart ayında, İran’a olan ihracat, ocak ayına göre yarı yarıya düştü; 200 milyon dolar oldu. Ancak, İran’ın nükleer silah konusunda Amerika ile anlaşması, İran’ı bir yatırım merkezi haline getirecek ve yakın gelecekte, bu ülkeye ihracatımız, katlarla artacak. Öte yandan, Suudi Arabistan’a yaptığımız ihracat, mart ayında, ocak ayına göre 100 milyon dolar artarak; 302 milyon dolara ulaştı. Açıkçası, ihracat dengemiz yeniden belirleniyor.
Karamsarlık körükleniyor
Gümrük Bakanlığı verilerine göre, yalnız ihracatımız değil, ithalatımız da azalıyor. 2014 mart ayına kıyasla, bu yıl martta ihracat gelirimiz 13.45 azalarak, 12 milyar 547 milyon dolara; ithalat harcamamız yüzde 5.75 azalarak, 18 milyar 785 milyon dolara geriledi.
Seçimlerin de yaklaşıyor olması, karamsar görüşlerin artmasına neden oldu. Birçok ekonomi yazarına göre, 173 milyon dolarlık 2015 ihracat hedefi, tutmayacak ve bu yıl hedeflenen yüzde 4’lük büyüme gerçekleşemeyecek. İmalat Sanayi Endeksi de (PMI), Şubat 2015 ayında 49.6 iken; Mart 2015’te 48’e geriledi. Ekonomi yazarlarına göre, bu kötüleşmelerin altında, petrol fiyatlarındaki gerilemenin iç fiyatlara yansıtılmaması; son yıllarda gıda yatırımı yapılamadığından, bu konuda ülkemizin kendisine yetmemesi ve tarım ürünü ihraç edememesi de yatıyor.
Geçici sıkıntıların nedeni
Dikkat edilirse, ihracat gelirimiz, doların değer kazandığı oranda, azalmış görülüyor. Petrol fiyatlarının düşmesi, petrol ihraç eden ülkelerin gelirlerinin ve ithalatlarının düşmesine neden oldu. AMB’nin piyasaya pompalamaya başladığı para, henüz Avrupa ülkelerinin mal ve hizmet talebini artırıcı etkiye ulaşmadı. Bu gelişmeler geçici olarak, bizim ihracat gelirimizi düşük seviyelere çekti.
Ancak, seçimi takiben, yaz ayları çıkışında, özellikle Avrupa ülkelerinde talebin gittikçe artacağı anlaşılıyor. Mart 2015 ayında, Mart 2014’e göre euro/dolar paritesinin yüzde 21.5 oranında gerileyerek 1.8 seviyelerine inmesinin, ihracatımıza, ciddi oranda negatif etkisi oldu. Sadece bu yılın ilk 3 ayında, euro, ABD doları karşısında yüzde 17.6 oranında değer kaybetti.
İhracatımızdaki euro’nun ağırlığı düşünüldüğünde, sadece pariteden dolayı, ihracat gelirimizin Ocak 2015 ayında 800 milyon dolar; Şubat 2015’te 900 milyon dolar ve Mart 2015’te ise, 1.3 milyar dolar negatif yönde etkilendiğini görüyoruz.