Global ekonomik kriz tüm ülkeleri etkileyecek gibi görünüyor. Dünya çapında açıklanan toplam zararların tutarı 417 milyar dolara ulaştı. Bu zarar karşılığında, şimdiye kadar bulunan sermaye ve borç ise yaklaşık 326 milyar dolar. Bu rakamlarla bile, krizin ancak ortalarına yaklaşılıyor.
Kriz, hem Amerika’da hem de Avrupa’da bütün şiddetiyle sürüyor. Bloomberg’e göre, Amerika’da toplam 190 milyar dolar zarar açıklanmışken, bu tutar Avrupa’da 205 milyar dolar. Bu zararlara karşılık, Amerika’da 159 milyar dolar sermaye artırımı sağlanmışken, Avrupa’da 148 milyar dolarlık sermaye artırımı sağlanabilmiş.
Çok çarpıcı olan bir veri daha var. O da, toplam zararların Amerikan Gayri Safi Milli Hasılası’nın (GDP) % 5’i olduğu halde, Avrupa’nın GDP’sinin % 7-8’i olması. Yani, sonunda krizden daha fazla etkilenen Avrupa olacak. Yukarıdaki veriler gösteriyor ki, Amerika’da krizin etkileri azalırken, Avrupa’daki düzelme süreci daha uzun sürecek.
Şirketler zarar yazıyor
Öte yandan, Amerikan dolarındaki değer kaybı da, Amerikan ekonomisinin toparlanmasına yardım ediyor. Buna bir de, Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) daha hantal yapısını eklemek lazım. ECB’ın aldığı kararlar çoğu zaman, bazı üye ekonomilerini iyi etkilerken, bazı üyelerin ekonomileri kararlardan kötü etkileniyor. Sonuçta, ECB, herkesi tam anlamıyla memnun edemiyor. Bu durum da, bankanın hızlı hareketini engelliyor.
Global kriz, Asya’da da şirket zararlarına yol açtı. Ancak, Asya’daki zararlar Amerika ve Avrupa’yla kıyaslanamaz. Asya’da toplam zararlar, şimdiye kadar 42.9 milyar dolara ulaşmışken, karşılığında 44.1 milyar dolarlık yeni sermaye konulmuş. Yani, Asyalı şirketler her açıdan daha iyi durumdalar.
Global krizden en çok etkilenen 5 şirket, Citigroup, UBS, Merrill Lynch, HSBC ve Royal Bank of Scotland olarak gösteriliyor. Bunlardan henüz sermaye yapısını düzeltememiş olanlar, UBS, Merrill Lynch ve HSBC.
Hisseler düşüşe geçti
Yılbaşından beri, Amerikan borsası, yaklaşık % 17, Avrupa borsaları da yaklaşık % 19 oranında düştüler. Düşme, bizim borsamızda % 30 civarında. Hem Amerika’da hem Avrupa’da ve hem de Türkiye’de banka hisseleri, diğer hisselere göre yaklaşık % 50 civarında fazla düşüş gösterdiler. Krizden fazla etkilenmeyen bankaların hisselerinde bile ciddi düşmeler yaşandı. Bu dönemde, Türk bankalarının hisselerinde de % 40 civarında düşüşler oldu. Bugünlerde ise, hem hisse senedi hem de tahvil alımı bakımından, yabancıların Türk hisse ve tahvillerine ilgisi artmış vaziyette.
Siyasi gelişmelerin ekonomimizi eskisi kadar etkilememesi, global etkiye ve döviz çıkışına ekonomimizin dayanması sevinilecek durumlar. IMF ile imzalanacak bir “pre-cautionary stand-by” da çok faydalı olacak.