Dövizdeki dalgaya karşı ne yapabiliriz
Döviz fiyatı, içeriden ve dışarıdan manipüle ediliyor. Olması gerekenin çok üzerinde fiyatlandırmalar var. Buna karşı ne adımlar atılabileceğine bir bakalım...
Günlerdir döviz, bizimle dalga geçiyor. Ekonomi yönetimi, işadamları, yatırımcılar ve halk tedirgin. Döviz fiyatları, içerden ve dışardan manipüle ediliyor. Olması gerekenin çok üzerinde fiyatlandırmalar var. Ekonomi yönetimi yanlış yönlendiriliyor. Merkez Bankası’ndan faiz artışı istediler. Merkez Bankası da, yapılmaması gereken bir faiz artırımı yaptı. Şimdi, faiz artışında gecikildiği için, faiz artışının bir etkisi olmadığını söylüyorlar.
Dış odaklar ise, bu faiz artışının yetmediğini; 7 Haziran’da bir kez daha faiz artışı beklediklerini, söylüyorlar. Amaç, ülkedeki istikrarı daha da bozmak. Hükümet ve ekonomi yönetimi de, sanki onlara çanak tutmak istercesine, bilinçsiz demeçler veriyor.
Adım adım inceleme
Bizi en çok etkileyen kur ABD doları olduğuna göre, ABD dolarındaki gelişmeleri inceleyelim. ABD ekonomisindeki gelişmeler, doları hangi seviyeye, hangi vadede taşıyacak; dünyadaki ‘dolar endeksi’nin durumu nedir bakalım. Dünyada dolar düşecek mi değerlenecek mi? Bu değişim hangi oranda olacak? Bakalım.
Bizi etkileyecek ikinci döviz, euro’dur. Bu parayı kullanan ülkelerdeki ekonomik gelişmeleri ve dolar karşısındaki durumlarını inceleyelim. Gelecek günlere ait, tahmini dolar/euro paritelerini çıkaralım.
Gelişmekte olan ülkelerdeki para birimleri sepeti üzerinden onların paralarının dolar karşısında nasıl hareket ettiğini inceleyelim. (Bu endekse göre, gelişmekte olan ülke paraları, yılbaşından beri yüzde 4.4 oranında değer yitirmiş bulunuyorlar.)
Türk Lirası’nın yılbaşından beri ne kadar değer kaybettiğini ve gelişmekte olan ülkelerle farkını belirleyelim. (Türk Lirası’nın aynı dönemdeki değer kaybı yaklaşık, yüzde 22 oldu. Yani, Türk Lirası, gelişmekte olan ülke paralarına kıyasla, yüzde 17 civarında ek bir değer kaybı ile karşılaşmış; negatif ayrışmış bulunuyor.)
Döviz gelir ve gideri
Merkez Bankası, bankalar, şirketler ve yastık altı (yaklaşık ve abartısız) döviz ve altın miktarını bir kenara yazalım.(Merkez Bankası’nın elinde 80 milyar dolar civarında döviz ve 25 milyar dolar karşılığı kadar altın var. Diğer konulardaki bilgiler ve döviz tevdiat hesapları, Merkez Bankası ve Hazine’nin internet sayfalarından çıkarılabilir.)
Alacağımız tedbirlere geçmeden önce, döviz gelir ve giderlerimize göre bir tablo çıkaralım. Bütçe beklentilerimizi, gerçekçi biçimde belirleyelim. Enerji fiyatları konusunda, abartısız tahminler yapalım.
Bu bilgilerle, dövizlerin “olması gereken” değerlerini bulabiliriz. Bütün bu bilgileri, kamuoyu ile basit biçimde paylaşırsak, alacağımız tedbirleri de herkese anlatabiliriz.
Merkez Bankası altın rezervi
Dünya merkez bankaları altın rezervlerini eritirken; Merkez Bankamız, neden olduğunu bilmediğimiz biçimde altın rezervi biriktirmeye başladı. Sıkıntılı dönemlerde, altın kolayca elden çıkarılacak bir mal değil. Üstelik, bizdeki altın birikimi kadar büyük miktarda yapılacak satışlar, dünya fiyatlarını da etkiler ve fiyatları düşürür.
Hiç bir karşılaştırma, altın rezervleri göz önüne alınarak yapılmıyor. Bu nedenle, döviz rezervlerimiz oldukça düşük imiş gibi görünüyor. Yatırımcılar tedirginlik yaşıyor.
Bu konu bir kez daha değerlendirilmeli.
