Dünkü yazımda ülkenin en önemli ekonomik sorunu olan borçlanma ve borç yönetimi konusunda hangi noktada olduğumuzu anlatmaya başlamıştım. Bugün devam ediyorum.
Türkiye’nin bütçe açıkları, borçların faizleri yüzünden bir türlü kapanamıyor. Hükümet özelleştirmeler yapıp, ülkenin hayati mallarını bile sattığı halde bütçe açıkları sürüyor. Mecburi olarak, Hazine’nin iç ve dış borçlanması büyüyerek devam ediyor.
Tedbirlere rağmen, sonuçlar ferahlatıcı değil. Geçen yıl 117.4 milyar TL nakit borçlanma yapılması öngörülmüşken, 150.2 milyar TL borçlanıldı. Merkezi Yönetim nakit dengesi, önceki yıl 18.5 milyar TL açık vermişken, 2009’da açık 56.3 milyar TL’ye fırladı. Genel bütçe nakit dengesi açığı da bir yılda 18.9 milyar TL’den 57.1 milyar TL’ye çıktı.
Başka neler yaptık ve yapacağız?
2010 yılında 173.8 milyar TL tutarında iç borç geri ödemesi (22.1.2010 itibariyle anapara+faiz) yapılacak. Her zaman olduğu gibi, ödenilenin üzerinde de borçlanılacak.
-Yine, 2010 yılında merkezi yönetim 11 milyar 136 milyon ABD doları tutarında dış borç ödemesi(18.1.2010 itibariyle anapara+faiz) yapacak.
- 2009 yılı sonunda merkezi yönetim borçları iç-dış dahil 293.1 milyar ABD dolarına (441.3 milyar TL) ulaştı. Bu stokun 219.2 ABD dolarlık (330 milyar TL) bölümü iç borçlara ait.
- 2008’den itibaren iç borçlara ödenen ortalama faiz enflasyon beklentisinin altına indi. Bu durum sürdürülebilirse, iyi gelişme.
- Dış borçların ortalama vadeye kalan süresi 2008 ve 2009’da 7.9 yıl oldu. Bu durum da iyi gelişme.
- 2009 yılında, Hazine’ce garanti sağlanan ve “Finansal Olmayan Kuruluşlar”dan alınan geri ödenme vakti gelmiş 200 milyon ABD dolarlık kredinin 121 milyon dolarını Hazine ödemek zorunda kalmış. Hazine ayrıca, mahalli idarelerin 50 milyon ABD dolarlık borcunu da üslenmiş. Ne gariptir ki, “Finansal Olmayan Kuruluşlar”dan yani muhtemelen kişilerden alınan borçlar var; bunlara Hazine garanti veriyor ve alan kurum ödemediği için Hazine borcu üsleniyor. Bu konu, ilerde soruşturma konusu olur.
- 16.7. 2008 tarihli yasayla, 2007 sonuna kadar TMSF’den olan 93.3 milyar TL’lik alacaktan vazgeçildi. Bu konu da incelenmeye değer.
- Türkiye’nin 2003’te 305 milyar dolar olan gayri safi yurt içi hasılası, 2008’de 742 milyar dolara çıktı. Yani, 5 yılda neredeyse, bu konuda yüzde 150 büyüdük. Ama, işsizlik gittikçe yükseliyor. Yani, aslında kişi başına düşen pasta payı küçülüyor. Bu da ayrı bir araştırma konusu.