Birinci Dünya Savaşı, yüz yıl önce bugünlerde başlamıştı. “Bütün savaşları sona erdirecek savaş” olarak başlayan Birinci Dünya Savaşı, bırakın savaşları sona erdirmek, ülkeleri yeni savaşlar içine attı; İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasının başlıca nedeni oldu. Savaştan en büyük yarayı Osmanlı Devleti aldı sayılabilir. Çünkü, Birinci Dünya Savaşı’nı kazanan diğer ülkeler zaman içinde eski topraklarını kazanmış oldukları halde, biz, tüm Orta Doğu’yu bir daha geri almamak üzere kaybettik. Araplar toprak vaadi ile kandırılarak, Osmanlı Devleti’ne karşı isyan ettirildiler. Savaş sonrası, Araplara verilen sözler tutulmadı. Sonuçta, Orta Doğu hâlâ dünyanın kanayan yarası olmaya devam ediyor.
Savaş sonrası
Savaş sonrasında, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ortadan kalktı, onun yerine Avusturya, Macaristan ve Çekoslovakya adı altında, kendini koruyamayacak ve büyüyemeyecek üç devlet kuruldu. Daha önce Rusya, Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorlukları tarafından paylaşılmış olan Polonya, bağımsız bir devlet olarak ortaya çıktı. İsrail devletinin kurulması da, ilk kez İngilizler tarafından o dönemde planlanmıştı. 1917 devrimi sonrası Rusya’da bir komünist yönetim iş başına geçmiş olduğu için, müttefikler arasında yer almasına rağmen ne Rusya’nın Almanya’yla yaptığı Brest Listovsk Antlaşması tanındı, ne de Rusya Paris Konferansı’na çağrıldı.
Almanlara zorla imzalatılan Versay Antlaşması, miktarı ve süresi belli olmayan biçimde Almanların müttefiklere, özellikle de Fransa’ya savaş tazminatı ödemesini zorunlu kılıyordu. Fransa, Belçika, Danimarka ve Polonya Alman İmparatorluğu’ndan toprak aldılar. Avustralya, Yeni Zelanda ve Afrika’daki tüm Alman sömürgeleri başta İngilizler olmak üzere müttefiklere verildi.
Birinci Dünya Savaşı’nı kaybeden ülkeler arasından sadece Türkiye, hemen savaş sonrası, İstiklâl Savaşı vererek bağımsız ve güçlü bir ülke olarak yeniden ortaya çıkabildi.
Savaşın sonuçları
Almanların Hitler’i desteklemesinin en önemli sebebi Hitler’in Versay Antlaşması’nı yırtıp atacağını söylemesi oldu. Almanlar yalnız Versay Anlaşması ile değil, onun öncesinde de kandırıldıklarına inanıyorlardı. Yahudilere olan Alman kini ise savaş sırasında Yahudilerin sahipliğinde olan sanayi kuruluşlarının, bir ölçüde de grevleri destekleyerek üretimlerini durdurması oldu.
Birinci Dünya Savaşı’nın diğer bir sonucu, Amerikan gücünün gittikçe arttığı bir yüz yılın başlangıcı olmasıydı. İçine kapanmış olan ABD, artık dünyaya açılmaya başladı. Wilson, görevde iken yurt dışına çıkan ilk ABD Başkanı oldu.
Wilson prensiplerine uyularak, herkese açık olduğu söylenen, ama Almanya ve Rusya’nın alınmadığı bir Milletler Cemiyeti oluşturuldu. Wilson, her ulusun kendi kendini yönetmesi fikrini ortaya sürdü ise de Fransız ve İngiliz sömürgeleri bunun dışında tutuldu.
İngiliz ekonomisi, 19. yüzyılın başındaki karşılaştırmalı üretim gücüne ancak 1990’da ulaşabildi. Almanya ise, 1910’daki karşılaştırmalı üretim gücüne, hâlâ sahip değil.
Birinci Dünya Savaşı ile “imparatorluklar devri” tamamen kapandı, “emperyalizm devri” gündeme geldi.
