Son aylarda, ABD’nin “yükseliş devri”ni tamamlayıp, “duraklama devri”ne girdiği yönünde, özellikle de ABD kökenli dış politika dergilerinde çok sayıda makale var. Avrupa’da da, doların egemenliğinin sona erebileceği, ABD’nin dış borçlarını ödeme kabiliyeti bulunmadığı, yabancıların ABD’yi ele geçireceği gibi konularda sayısız tartışma başlatılmış bulunuyor.
Geçen ayki Foreign Affairs dergisinde G. Packer, Amerika’da eşitsizliğin gittikçe arttığını, sosyal çürümenin başladığını, siyasi kutuplaşmaların büyüdüğünü, demokratik sistemin yozlaşmaya başladığını anlatıyordu. Bu ayki Foreign Policy dergisinde meşhur stratejist Z. Brzezinski, ABD çökerse dünyanın nasıl bir dengesizlikle karşılaşacağını ve ABD’nin yaratığı boşluğu doldurmak üzere hangi ülkelerin ne oranda devreye girebileceklerini anlatıyor.
Acımasız eleştiri
Gerçekten de, ABD’de iktidar partisinin daha önce hiç olmadığı ölçüde, sanki her yapılan kötü imiş gibi acımasızca eleştirildiğini görüyoruz. Haberlerin kalite ve standardı eskisi gibi değil; abartılı ve yönlendirilmiş haberler vatandaşların devlete olan güvenini zayıflatıyor. Orta sınıfın egemen olduğu, elitlerin kurumları ve ulusal çıkarları yönlendirebildiği Amerikan demokratik sistemi giderek güç kaybediyor. İçinde bulunulan global ekonomik krizi hesaba katmayan eleştirmenler, hükümetlerin zenginleri kayırdığı görüşünü ileri sürüyor; durumu önceye göre kötüleşen vatandaş da, kaçınılmaz olarak bu söylemlere ödün veriyor.
8 korkulu bölge
Brzezinski, ABD’nin kontrolü kaybetmesi halinde, dünyanın 8 bölgesinde ciddi sorun çıkacağını savunuyor. Bu bölgeler: Gürcistan, Tayvan, Güney Kore, Beyaz Rusya, Ukrayna, Afganistan, Pakistan, İsrail ve bizim de dâhil olduğumuz Büyük Orta Doğu.
Brzezinski, Ortadoğu’da Türkiye’nin, Güney Amerika’da Brezilya’nın ABD’nin boşluğunu doldurmaya çalışacağından bahsediyor. Çin’in henüz dünya liderliğini üslenecek yapıya kavuşmadığını vurguluyor ve içinde bulunduğumuz yüzyılda Asya’da, geniş çaplı bir savaş çıkabileceği öngörüsünde bulunuyor.
Brzezinski’ye göre, İsrail-Filistin anlaşmazlığı da ABD güç kaybetmeye başlamadan önce çözülemezse, korkunç sonuçlar doğurabilir.
Amerika hâlâ çok güçlü
Bütün bu görüş ve eleştirilerde doğruluk payı var. Ancak, ABD’nin güç kaybetmeye başladığı tezine katılmıyorum. ABD ekonomik ve sosyal bakımdan kendini yenilemenin sıkıntılarını yaşıyor. Dünya’da denizlere, uzaya, yeniliklere, teknolojiye, istihbarata ve sanata hâlâ ABD hükmediyor. Kaçınılmaz olarak, Türkiye gibi bazı güçler bölgelerinde öne çıkabilecek, ama bu ülkeler, halen ABD’nin yerini doldurmaktan çok uzaklar.