Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) para politikası araçları, Merkez Bankamızın bu konudaki araçlarına benziyor. ECB’nin temel para politikası aracı, Açık Piyasa İşlemleri (API). ECB, API işlemlerini, bizdekinden çok daha kapsamlı biçimde, aşağıdaki 4 kategoride gerçekleştiriyor.
a) Temel API operasyonları, bizde olduğu gibi geri alım anlaşmaları (repo) yapılarak gerçekleştiriliyor. Ancak, yalnız devlet tahvilleri değil, diğer varlıklar da işlemlerin teminatı olarak kabul ediliyor. Bizde de, bu genişlemenin gündeme alınması lazım.
b) Uzun dönemli finansman kolaylıkları, önceki maddede belirtilen operasyonların uzun vadeli olanı. Bizde de, en çok 2 haftaya çıkabilen ama daha sonra yenilenen işlemler, çok daha uzun vadeye yayılabilir. Bu durumda, belirsizlik riski çok daha azalacaktır.
c) İnce ayar (fine tuning) operasyonları, piyasadaki öngörülemeyen para ihtiyacına göre yapılan operasyonlardır. Bizde de, aynı biçimde uygulanıyor.
d) Yapısal API operasyonları, zaman zaman başvurulan büyük miktarlı tahvil alım programlarını ifade ediyor. Bizde, böyle bir parasal araç yok. Bir ihtiyaç da değil.
ECB’nin para politikası araçları arasında, bizde olduğu gibi, ‘gecelik likidite penceresi’ ve ‘gecelik para yatırma penceresi’ var. Bu sayede, bankalar ve mali kurumlar bir gece için finansman ihtiyaçlarını karşılayabiliyor; fazla paralarını ECB’de veya milli merkez bankalarında tutabiliyorlar.
Kanuni karşılıklar
Euro Bölgesi’ne dahil bankalar ve kredi verebilen tüm kuruluşlar, ECB Yönetim Kurulu’nun belirlediği oranda, ECB veya üye milli merkez bankalarında, kanuni karşılık tesis ederler. Geçici olarak kanuni karşılıktan muaf tutulan veya varlıkları dondurulmuş olan veya reorganizasyona tabi tutulmuş olan mali kuruluşlar, kanuni karşılık tutmazlar.
Kanuni karşılıklar, nakit veya tahvil olarak tesis edilebiliyor. 14.11.2011’de kanuni karşılık oranları % 2’den % 1’e indirildi. Ayrıca, 2 yıldan uzun vadeli mevduat için kanuni karşılık istenmiyor. Bu oranlar ve uygulamalar bizdekilerle karşılaştırılırsa, bizdeki oranların ve uygulamaların mali kuruluşlara büyük yük getirdiği anlaşılır.
Bir diğer farklılık daha var. Kanuni karşılık ödenmesi için, her mali kuruma 100.000 euro avans veriliyor. Böylece, 100.000 euro’dan az ödeme yapması gereken mali kuruluşlar hiç kanuni karşılık ödemesi yapmazken; diğer mali kuruluşlar, kanuni karşılık olarak ödemeleri gereken tutardan, 100.000 euro düşüyor. Bu uygulama, palazlanmakta olan küçük mali kurumları koruyor.
Euro Bölgesi’nde hüküm süren krize çare olması amacı ile, 14.5.2010’da yapılan bir düzenleme ile; ECB, özel sektör tahvilleri için bir piyasa kurulmasını ve bu piyasadan tahvil alınmasını politika araçları arasına dahil etti. Yeterli büyüklükte bir piyasa oluşturulamadığı için, bu uygulama 6.9.2012’de yürürlükten kaldırıldı.