Suriye ile sınır bölgesinde bir Rus askeri uçağının düşürülmesi olayı, Türkiye ile Rusya arasında, nasıl gelişeceği henüz belli olmayan ciddi bir krizeyol açmış bulunuyor.
Hiç de arzu edilmeyen böyle bir olayın meydana gelmiş olması, aslında son zamanlarda-beklenen demeyelim ama- korkulan bir olasılıktı.Nitekim Rusya’nın Suriye’de hava operasyonlarına başladığı günden itibaren cereyan eden hava sahası ihlalleri karşısında, Ankara defalarca Moskova’yı uyardı. Daha birkaç gün önce Türk Dışişleri Bakanlığı Rus Büyükelçisi vasıtasıyla Kremlin’e benzer uyarıcı bir mesaj iletti.
Dünkü müessif olay, Rus askeri makamlarının bu uyarıları gerektiği kadar dikkate almamasının bir sonucu. Nitekim Türk Genelkurmay Başkanlığı düşürülen uçağın, 5 dakika içinde 10 kez Türk hava sahasını ihlal ettiği uyarısından sonra vurulduğunu açıkladı.
Askeri boyut
Olayın askeri boyutu, Türkiye ile Rusya’yı karşı karşıya getiriyor.Ankara, Rus uçağının Türk hava sahasına girdiği için, “angajman kuralları” uyarınca vurulduğunu belirterek buna ilişkin radar kayıtlarını da yayınladı.
Moskova ise Rus uçağının böyle bir ihlalde bulunmadığını ve Suriye hava sahası içinde düşürüldüğünü öne sürüyor.
Olayın askeri boyutu daha çok tartışılacağa benziyor. Ancak daha önceki bir olayda Moskova’nın hatanın sorumluluğunu Rus pilotuna yüklemiş olduğunu unutmayalım. Bu kez uçağın düşürülmüş olması karşısında Rusya’nın tepkisi farklı -ve daha sert- olabilir.
Stratejik boyut
Bu olayın Türk-Rus ilişkilerini bozma potansiyeli vardır tabii.Aynı şekilde Rusya ile NATO arasında yeni bir gerginliğin çıkması da mümkündür.
Ankara ile Batı olayın böyle bir sonuç vermesini istemiyor. Türk diplomasisinin konuyu NATO’ya ve BM’ye taşımasının amacıhaklılığını göstermek ve uluslararası destek sağlamaktır.
Ancak Putin yönetiminin bu meseleye gerek içteki gerekse dıştaki itibarı ve etkinliği açısından nasıl yaklaşacağı ve tepkisini fiilen nasıl göstereceği önümüzdeki günlerde daha net olarak belli olacak.
Bu, esasen Rusya’nın bölgesel ve küresel stratejik hedefleriyle ilgili bir husustur.
Siyasi boyut
Türkiye gibi Rusya’nın da ikili ilişkilere büyük önem verdiği malum. İki ülke siyasal ve ekonomik çıkarları, zaman zaman aralarında çıkan anlaşmazlıklarının üstünde sayılmıştır. Nitekim Suriye üzerindeki uyuşmazlığa rağmenAnkara ve Moskova, dostluk ve işbirliğini sürdürmesini bilmiştir.
“Uçak krizi” bu durumu değiştirecek mi?
Putin’in dün akşamki demeci bu krizin tırmanacağını ve iki ülke arasındaki ilişkilerin birçok alanda bundan zarar göreceğini ortaya koyuyor.