Washington merkezli “German Marshall Fund” adlı araştırma ve düşünce kuruluşunun “Transatlantik Eğilimler” raporu, belli başlı dünya meseleleri hakkında Türk kamuoyundaki temel bazı trendleri gözler önüne seriyor.
Atlantik’in iki yakasındaki 15 ülkede -ve bu arada ilk olarak Rusya’da- yapılan kapsamlı kamuoyu araştırması, aynı zamanda Türkiye’nin güncel sorunlarda uluslararası toplumdaki duruşunu ortaya koyuyor.
Bu araştırmadan özetle şu üç sonucu çıkarabiliriz:
* Türk halkının geniş kesimi, sebebi ne olursa olsun, dış müdahalelere ve savaşa karşı...
* Türk kamuoyunun halen bölgemizde odaklanan sorunlara bakış açışı ve tepkileri, genelde ABD’den ve AB ülkelerinden farklı, buna karşılık Rusya’nınkine yakın...
* Türklerin Batı’ya karşı şüpheci duyguları devam etmekle beraber, NATO’ya ve ABD ile ilişkilere verdikleri önemde, geçmiş yıllara oranla, bir artış var...
Bütün unsurlarıyla bu tablo, Türk kamuoyundaki eğilimlerin bazı konularda hükümetin izlediği politikaların paralelinde, buna karşılık bazı konularda da resmi tutumdan farklı olduğunu gösteriyor.
* * *
Anketçiler, son zamanlarda çok tartışılan dış müdahale konsepti ile ilgili temel bir konuda 15 ülke halkının nabzını yokladılar.
Soru, zulüm gören, katliama hedef olan insanları kurtarmak için, dışarıdan askeri bir müdahalenin yapılmasının doğru olup olmadığıdır. Bu gene prensip çerçevesinde bu soruya Amerikalıların yüzde 75’i, Avrupalıların yüzde 67’si “evet” diyor. Türklerin olumlu yanıtı ise sadece yüzde 35 civarında. Yani bu konuda Türk ve Batı kamuoyu arasındaki makas oldukça açık.
Anketçilerin daha somut olarak bu yönde yaptıkları sondaj da benzer bir sonuç veriyor.
Örneğin Irak’a yapılan müdahaleyi Amerikalıların yüzde 49’u, Avrupalıların yüzde 38’i doğru buluyor. Türklerin ise sadece yüzde 23’ü...
Afganistan konusunda bu oran ABD’de yüzde 53, AB’de yüzde 50, Türkiye’de ise yüzde 19.
Libya’daki müdahaleye Amerikalıların yüzde 49’u, Avrupalıların yüzde 48’i, Türklerin ise yüzde 20’si destek veriyor.
* * *
Gelelim günün esas konusu olan Suriye’ye.
Türk kamuoyunun geniş kesiminin güney komşusuna karşı askeri bir müdahalesine ne kadar karşı olduğu, anket sonucunda belli oluyor.
Türk halkının yüzde 57’si, Türkiye’nin Suriye’ye karşı askeri bir müdahalenin dışında kalmasını istiyor; yüzde 32’si ise buna taraftar.
Aslında bu tutum, genelde Batı’daki eğilim doğrultusunda. Avrupalıların yüzde 59’u ve Amerikalıların yüzde 55’i de Suriye’de bir savaşa karşı.
ABD ve AB’nin bu konudaki hareketsizliği, kendi kamuoyu eğilimlerine paralel. Aynı şeyi Türkiye için söylemek zor. Hükümet yetkililerinin sert çıkışları, “tampon bölge” ile ilgili beyanları, resmi politikanın kamuoyu eğiliminin bir hayli ötesine gittiği izlenimini veriyor.
* * *
Diğer önemli bir konu da İran’ın nükleer programı.
İlginç olan husus Türk kamuoyunun ilk kez bu konuda endişeli olduğunu göstermesidir. Bu oran yüzde 48 yani geçen seneye göre 10 puan daha yüksek. Tabii ABD ve Avrupa’da -hatta Rusya’da- bu oran çok daha yüksek. Ne var ki, “nükleer silah sahibi bir İran”a razı olan Amerikalıların oranı yüzde 8, Avrupalıların yüzde 6, Rusya’nın yüzde 13 iken, bu sayı Türkiye’de yüzde 27’yi buluyor. İran’a karşı bir askeri operasyon konusuna gelince, buna herkes karşı: Türkiye’de bundan yana olanlar sadece yüzde 4, AB’de yüzde 7, ABD’de yüzde 12...
* * *
Anketin ilginç bir bulgusu da, Türk kamuoyunun Batı ile ilişkiler konusundaki yeni trendiyle ilgili.
Anketçiler NATO’ya duyulan ihtiyacı sordular. Türklerin yüzde 38’i NATO desteğine ihtiyaç duyduklarını bildirdiler. Bu geçen yıla göre 8 puanlık bir artış.
Marshall Fund’un Türkiye Direktörü Özgür Ünlühisarcıklı’nın belirttiği gibi, bu yeni tutumun nedeni bölgemizdeki gelişmelerin güvenlik taahhütlerinin pekiştirilmesi ihtiyacını hissettirmesidir. Türkiye “füze kalkanı”na üs sağlamakla, ayrıca Suriye krizinin yarattığı tehdidi NATO’ya taşımakla, Batı ile saflaşmakta olduğunu göstermiştir.
Nihayet ilginç bir başka bulgu da, Başkan Obama’ya verilen destekle ilgili. Türklerin ABD Başkanlık seçimine katılması mümkün olsaydı, yüzde 51’i oyunu Obama’ya verirdi. Ya rakibi Romney’e? Ankete göre Türklerin çoğu onu tanımıyor zaten!
