Klinik Eczacı Emine Karataş Koçberber kronik hastalıkların spor yapmaya mani olmadığını söylüyor. Artık kişiye özel spor reçeteleriyle hastalığınıza uygun egzersiz türü, süresi, yapılış şekli ve ilaç dozu ayarlanmasının mümkün olduğunu belirtiyor
İlaç reçetelerini biliyoruz, ya spor reçetelerini? Amerika, İngiltere gibi ülkelerde obeziteye karşı ne yapabiliriz diye düşünürken ortaya çıkan bir trend bu. Spor reçeteleri sayesinde kronik hastalığı olanlar da sağlıklı bir şekilde spor yapabiliyor; hangi sporu ne şekilde, ne kadar sürede ve nasıl yapmaları gerektiğini öğreniyor; ilaç dozlarını yaptıkları spora göre düzenliyor.
ArGeVis Bilişim’in düzenlediği “Spor Eczacılığı Başlangıç Eğitimi”nde spor reçeteleriyle ilgili bir sunum yapan Klinik Eczacı Emine Karataş Koçberber’le bu konuyu konuştuk. Koçberber diyabet, astım ve kalp hastalığı gibi kronik hastalığı olanların spor yaparken nelere dikkat etmeleri gerektiğini anlattı.
- Son yıllarda hastalıklara ve kullanılan ilaç tedavilerine göre spor türünün, süresinin, yapılış şeklinin, öncesi ve sonrası yapılması gerekenlerin sporun etkinliğini artırmada, zararlarını ise azaltmada önem taşıdığı anlaşıldı.
“Astım spora engel değil”
- Diyabet, astım veya kalp hastalığı gibi kronik hastalığı olan ve ilaç kullanan kişilerin sağlıklı spor yapmasını sağlayabilmek için özellikle İngiltere, Japonya, Amerika ve Yeni Zelanda’da yeni bir trend ortaya çıktı. Bu da doktor veya eczacılar tarafından yazılan spor reçeteleriyle hastayı kendisine en uygun olan spora yönlendirmek. Spor reçeteleri aynen ilaç reçeteleri gibi kişinin kronik hastalıklarına, kullanmakta olduğu ilaçlara ve yaşam stiline uygun olan spor, süre ve mekan seçilerek düzenleniyor.
- Astım hastalarında bilinçsizce yapılan bir egzersiz solunum güçlüğüne sebep olarak astım krizlerine yol açabilir. Bu da astımlı birçok kişinin spor ve egzersizden uzaklaşmasına yol açıyor. Oysa astım spor yapmaya mani değil, hatta solunum kapasitesini artıracak egzersizler astımla mücadelede oldukça önemli.
- Astımlılar spor yapmadan 30 dakika önce kısa etkili, soluyarak kullanılan ilaçlarını almalı. Yüzme gibi nemli mekanda yapılan, solunum egzersizi olarak değerlendirilebilecek bir dalı tercih ederlerse astım krizi riskini ortadan kaldırarak sağlıklı şekilde spor yapabilirler. Orta ve ağır astımlı kişilerde futbol, tenis, dalgıçlık ve uzun mesafeli koşu gibi solunum sistemini zorlayacak sporlar ise kesinlikle önerilmez.
“Aerobik kan şekerinin kontrolünü sağlar”
- Şeker hastaları spor sonrasında sıklıkla hipoglisemi (şeker düşüklüğü) atakları ile karşılaştıklarından egzersiz yapmaktan çekiniyor. Oysa egzersiz şeker hastalarında kan şekerini düzenlenmede ve diyabetin olmazsa olmazı kilo kontrolünde ilaçlar kadar etkili. Hastalar kendilerine uygun spor reçeteleriyle hipoglisemiden korkmadan sporun gücünden yararlanabilir.
- Bilimsel çalışmalar yemekten üç saat sonra yapılan sporlarda hipoglisemi riskinin arttığını ortaya koyuyor. Bu nedenle spor reçetelerinde diyabet hastalarına yemekten bir-iki saat sonra spor yapmaları veya yemekten sonra üç saat geçtiyse, 10-15 gram karbonhidrat içeren (bir porsiyon meyve veya iki galeta) bir ara öğün tükettikten sonra spora başlamaları öneriliyor.
- İnsülin enjeksiyonu spor esnasında aktif olmayacak bir bölgeye yapılmalı. Örneğin bisiklete binmeden veya koşmadan önce bacaklara insülin enjeksiyonu yapılmamalı. Aksi takdirde insülinin emilimini artıracağı için hipoglisemi riskini yükseltiyor.
- Diyabete bağlı gelişen bir sağlık sorunu olan hastaların yüksek yoğunlukta egzersiz yapmaları önerilmez. Aerobik ise kan basıncını dengelediği, kan şekeri kontrolünü sağladığı, kolesterolü düşürdüğü ve kilo vermeye katkı sağladığından şeker hastaları için en uygun spordur.
- Şeker hastalarının spor
yapmadan önce, yaparken ve
sonrasında kan şekeri düzeylerini takip etmeleri de hayati derecede önemli. Spor esnasında ani düşüşler gözlendiğinde spor kesilmeli ve hasta meyve suyu gibi karbonhidrattan zengin bir gıda tüketmeli.