“Pizzanın kıymasını evde hazırlayıp götürüyoruz”
Kalp ve iç hastalıkları uzmanı ve vegan Dr. Murat Kınıkoğlu ile 30 Ekim Dünya Vegan Günü sebebiyle buluştuk. Kınıkoğlu ailesindeki kalp hastalıklarının ardından sağlıklı beslenme endişesine kapılıp bitkisel beslenmeye yöneldiğini, konuyla ilgilenip işin etik boyutunu anladıktan sonra ise vegan olmaya karar verdiğini anlattı. Biz de Kınıkoğlu’na vegan bir yaşama dair merak ettiklerimizi sorduk.
Vegan beslenmeye nasıl karar verdiniz?
Annemi ve babamı kalp rahatsızlığından kaybettim. Benden büyük dört kardeşim de kalp krizi geçirdi. Ben de onlar gibi kalp krizi geçirmemek için ne yapabileceğimi araştırmaya başladım.
Araştırmanızın sonucunda karşınıza vegan beslenme mi çıktı?
Evet. Araştırdıkça yağsız, şekersiz vegan beslenmeyle açılmaz diye öğretilen damarlardaki tıkanıklıklarda bile yılda yüzde 10-15 oranında bir açılmanın sağlanabildiğini, hatta zamanla plakların tamamen yok olabildiğini ortaya koyan çalışmalarla karşılaştım. Bu da kalp krizi geçirme riskini çok büyük oranda azaltıyor.
“Yağsız, şekersiz vegan beslenme” dediniz, sadece vegan beslenme sağlıklı değil midir?
Hayır. Vegan beslenen bir kişi sürekli tatlı yiyorsa damarları açılacağına tıkanabilir. Rakı, şarap hayvansal ürün içermez, vegan kişi sürekli alkol tüketiyorsa karaciğerini hasta eder. Yani veganların da iyi beslenenleri, kötü beslenenleri var.
“Hastayız, yiyemiyoruz diyoruz”
Peki siz vegan olduktan sonra sağlığınızda değişimler oldu mu?
Vegan beslenmeye geçtikten sonra tansiyonum bir ay içinde normal değerlerine indi. Total kolesterolüm düştü. Şu anda 62 yaşındayım ve ailemin 60 yaşını kalp krizi geçirmeden deviren ilk erkeğiyim.
Vegan beslenmeye uygun yiyecekleri her yerde bulmak kolay mı?
Hayır, vegan kişinin çantasında her zaman bir muz, biraz badem, fındık, ceviz gibi kuruyemişler ve tam tahıllı ekmek olması gerekiyor.
Dışarıda yemeğe çıktığınızda ne yapıyorsunuz?
Genelde belirli mekanlara gidiyoruz. Onların dışında bir yere gidersek de zeytinyağlıları, salataları, makarnaları tercih ediyoruz. Ama arkadaşlarımızla pizzacıda buluşacaksak da kendimizi sınırlamıyoruz. Evde eşim soya kıymasından iç hazırlıyor. Yanımızda içi götürüyoruz ve pizza ustasından bizim içi kullanmasını rica ediyoruz.
Mekanlarda ustalar veganlığı biliyorlar mı?
Her yerde bilmeyebiliyorlar. Örneğin otellerdeki ustalar bilmiyor. Orada da “Biz hastayız, kesinlikle hayvansal ürün tüketmememiz gerekiyor” diyoruz öyle deyince bize özel bir menü hazırlıyorlar.
Veganlar peynir atölyesi gibi atölyeler düzenliyor, yenilemezleri yemeyi nasıl başarıyorsunuz?
Son bir yılda bu konuda ciddi bir ilerleme var. Vegan peynirler, yoğurtlar, sütler... Bunlar genellikle soya, badem, pirinç sütü gibi bitki sütlerle yapılıyor. O sütlerin içerisine bitkisel yağlar ilave ediliyor. Mayalandırılıyor. Biz de evde vegan yoğurdumuzu kendimiz yapıyoruz.
“Spiker Nevşin Mengü triatloncu bir vegan”
Vegan beslendiğiniz için bir gıda desteği kullanıyor musunuz?
Vegan beslenen bir kişide sadece B12 vitamini eksilebilir, diğer vitamin ve minerallerin takviyesine gerek yoktur çünkü sürekli yeşillik yiyoruz. B12 vitaminini ben de haftada iki kere, dilaltı tablet halinde alıyorum.
Vegan olmak sosyal bir izolasyona yol açıyor mu?
Bu ne tip bir vegan olduğunuza bağlıdır. Vegvazlar dediğimiz; kendi tabağından çok başkalarının tabaklarına bakan, yanında hayvansal ürünler yiyenleri sürekli eleştiren veganlar sosyal izolasyona maruz kalabiliyor. Ama diğer veganlar için böyle bir durum yok.
Veganlar spor yapabilir mi?
Geçtiğimiz hafta sonu Vegan ve Vejetaryenler Derneği tarafından 30 Ekim Dünya Vegan Günü kapsamında düzenlenen bir toplantıda, haber spikeri Nevşin Mengü’yü dinledik. Kendisi de vegan, toplantı da “Ben hem televizyonda yoğun çalışıyorum, hem de triatlon gibi ağır bir spor yapıyorum ama halsizlik, yorgunluk gibi hislerim yok hatta kendimi gayet iyi hissediyorum” dedi. Böyle başarılı birçok örnek var.
“Veganlar daha uzun yaşıyor”
Dr. Murat Kınıkoğlu: “Veganlarla diğer kişileri kıyaslayan, yüzbinlerce kişi üzerinde yapılmış, pek çok bilimsel çalışma var. Buna göre vejetaryenlerde genel ölüm oranının yüzde 9, kalp damar hastalıklarının yüzde 29, kanserinse yüzde 18 daha az görüldüğü ortaya kondu. Yağsız, şekersiz vegan beslenmeye geçenler bir ay içinde laboratuvar değerlerinde olumlu değişme görecekler.”
“Ahlaki bir duruş”
Bitkisel beslenmeyle veganlık birbirinden nasıl ayrılıyor?
Bir kişi “Ben sadece bitkisel besleniyorum” diyorsa bu onun hayvansal gıda tüketmediği anlamına gelir. Ama vegan olmak; hayvansal besin tüketmemenin dışında, hayvanları öldürmemeyi ve sömürmemeyi de ilke edinen, daha çok ahlaki bir duruştur. Biz hayvanlarla eşit olduğumuzu düşünüyoruz.