Günümüzde çalışan kadınların evlilik yaşı da gebelik yaşı da giderek ileri yaşlara doğru ilerliyor. Ancak yaş aldıkça kadınların yumurtalık rezervi azalıyor, düşük riski ise artıyor. Bu nedenle birçok çift başarısız denemeler sonucu sorunlu bir sürece girebiliyor. Tabii hemen karamsarlığa da kapılmamalı. Güncel gelişmeler sayesinde tüp bebek uygulamalarında başarı şansı giderek artıyor.
Gebelik şansını artıran gelişmelerin neler olduğunu öğrenmek için, Hacettepe Üniversitesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı, Üreme Tıbbı ve İnfertilite Ünitesi tarafından düzenlenen Tüp Bebekte Mükemmeliyet Kongresi’ni takip ettik. Başkanı Prof. Dr. Hakan Yaralı olan kongre Prof. Dr. Lale Karakoç, Doç. Dr. Gürkan Bozdağ, Doç. Dr. İbrahim Esinler ve Yrd. Doç. Dr. Sezcan Mümüşoğlu’nun katkılarıyla, 430 delege ve 17 yabancı konuşmacının katılımıyla gerçekleştirildi.
Umut veren teknoloji
- Tüp bebek uygulamalarında, herkese uyan standart bir tedavi planı yerine bireyselleştirilmiş uygulamalarla çok daha iyi sonuçlar alınabildiği kongrede özellikle vurgulandı. Bireyin yaşı, kilosu, sigara içme durumu, ilaç reseptörlerindeki farklılıklar, kadının yumurtalık rezervi, erkeğin sperm rezervi ve genetik diğer değişkenlere göre her hastaya ayrı tedavi tipi ve ilaç dozunun uygulanmasıyla gebelikte başarı şansı artırılabiliyor.
- Kadınlarda uyku halinde olan yumurtaları uyandırıp onlardan tekrar olgun yumurta elde edebilmeye olanak tanıyan IVA teknolojisi umut veren gelişmelerden. Bu şekilde şu anda dünyada elde edilmiş dört gebelik bulunuyor. Uzun vadeli sonuçları bilinmediğinden şimdilik deneysel bir tedavi yöntemi olarak kabul ediliyor. Özellikle genç yaşta olmalarına rağmen yumurta rezervleri düşük olan kadınlar açısından büyük umut vaat ediyor. 2017’nin ikinci yarısından itibaren IVA’nın uygulanabileceği müjdelendi.
- Kadının yaşı ilerlediğinde genetik olarak hatalı yumurtaların ve embriyoların oluşma riski artıyor. Örneğin 26 yaşındaki bir kadında hatalı embriyo üretme oranı yüzde 25’lerdeyken; 38 yaşından sonra bu
oran çok belirgin şekilde artıyor.
42-43 yaşlarına gelindiğinde ise hatalı embriyo oranı yüzde 80-90’lara varıyor. Dolayısıyla yaş ilerledikçe hem gebelik şansı azalıyor hem de gebelik olsa
bile düşük yapma olasılığı artıyor.
Bu sorunun üstesinden gelebilmek için genetik testlerden yararlanılıyor.
Genetik testlerin önemi
- Genetik testler sayesinde sağlıklı embriyoların oluşturulmasına olanak sağlanıyor. Bu sayede kadının yaşından bağımsız olarak yani ileri yaşlarda da yüzde 50-60 gebelik şansı yakalanabiliyor. Düşük yapma ihtimali de yüzde 5-10’a düşürülüyor. Ancak bu yöntem genetik hastalıklardan muaf, mükemmel genlerden oluşan bir embriyo oluşumuna olanak tanımıyor. Teknolojik gelişmeler genetik hastalıklardan arındırılmış çocukların gelecekte doğma ihtimaline dair bir umut ışığı da yakıyor.
- Embriyonun hızlı dondurulmasına olanak tanıyan vitrifikasyon yöntemi de kongrede anlatıldı. Eskiden yavaş dondurma yöntemi kullanılıyordu ve embriyo kristalleşebildiğinden çözündüğünde cansız embriyolarla karşılaşılabiliyordu. Bu sorunu ortadan kaldıran vitrifikasyon yöntemiyle sadece embriyo değil, yumurtalar da dondurulabiliyor. Yani bekar kadınlar da bu yöntemle doğurganlıklarını koruyabiliyor.
- Vitrifikasyon yöntemiyle çocukluk çağı hastalıklarına bağlı gebelik
sorunları önlenebiliyor. Bir çalışmada 7 yaşındaki kanser hastası çocuktan yumurta dokusu alınarak donduruluyor. Çocuk iyileşip 20’li yaşlara geldiğinde dondurulan yumurta transfer ediliyor
ve uyarım vererek gebelik elde ediliyor.
- Kanser hastalarında üreme potansiyellerinin korunmasının, onları en az kanserden kurtulmaları kadar olumlu etkilediği hayat mutluluk skorları ölçümleriyle ortaya konmuş. Tabii bu, kanserden kurtulma konusunda kişinin motivasyonunu da olumlu etkiliyor. Yumurta dondurma işleminin kanser tedavisini geciktirmediği de özellikle vurgulandı.
Tüp bebek için tavsiyeler
- Kadınlarda 31 yaşından sonra gebe kalma olasılığı azalıyor, tedaviyle gebe kalma oranı 35 yaşından sonra azalıyor,
38 yaşından sonra ise tüp bebek tedavisinde başarı şansı iyice düşüyor.
Tüp bebek yöntemini tercih edecek olanların 38 yaşından önce uzmana başvurmaları tavsiye ediliyor.
- Vücut kitle indeksi 30’un üzerinde olan kilolu kişilerde tüp bebekte başarı şansı azalıyor. Kilolu kişilere tedavi öncesi kilo vermeleri öneriliyor.
- Stres düzeyi gebeliği olumsuz etkiliyor, tüp bebek tedavisi sırasında psikoterapi alınması ise gebelik şansını artırıyor.
- Bekarlar eskiden yumurta donduramazken artık dondurma nedenini açıklayan bir kurul raporu eşliğinde yumurtalarını dondurabiliyor. Yumurta rezervinin az olduğu veya giderek kaybedilebileceği bazı özel durumlarda kadınların yasal olarak
böyle bir hakları olduğunu bilmesi gerekiyor.
- Kanser hastalarının, tedavi sonrası gebelik düşünüyorlarsa mutlaka kemoterapi ve radyoterapi almadan tüp bebek tedavisi için başvurmaları gerekiyor. Kemoterapi ve radyoterapi sonrası başvurularda tüp bebekte başarı şansı düşüyor.