Tavuklar gerçekten geziyor mu?
Gerçekten de yumurta paketlerine bakıldığında, “Gezen tavuk” yazılı yumurtaların bazılarının toptancılardan geldiği, üzerinde ne bir çiftlik ne de bir kümes adresi bulunmadığı görülüyor. Hatta üzerinde kodu dahi olmadan “gezen tavuk yumurtası” diye satılan ürünler var. Üstelik bu yumurtaların fiyatları, kafes yumurtasına oranla yüzde 50-60 daha fazla. Yumurta Üreticileri Merkez Birliği Başkanı İbrahim Afyon da kafessiz sistemde kapasitenin çok üzerinde bir satışla karşı karşıya olunduğuna işaret ediyor.
0 (organik) ve 1 (gezen) kodlu yumurta üretiminin, toplam yumurta üretiminin ancak yüzde 5’ine denk gelebileceğini kaydeden, buna karşın yüzde 5’in çok üzerinde bir satışın söz konusu olduğunu aktaran Afyon, “Biz bu yumurtaları, ‘fantezi yumurtası’ olarak değerlendiriyoruz. Aslında diğer yumurtadan üstün olan bir yönü yok. Ama insanlar bir şekilde talep ediyorlar. Bu nedenle de ciddi bir pazar oluştu. Gerçekten sertifikalı bir şekilde üretenleri tenzih ederek söylemek gerekiyor ki, ortada ciddi bir aldatmaca da var. Mesela Türkiye’nin yıllık organik yumurta üretimi, ancak İstanbul’un bir günlük yumurta tüketimini karşılayabilir. Mevcut kafessiz üretim tesislerinde böyle bir kapasite yok. Çünkü kafessiz ve organik üretim sisteminde verim de düşüyor. Normalde en iyi verimde, 100 tavuktan günlük 90 yumurta alırken, gezen tavuktan en fazla 50-60 yumurta alabilirsiniz. Merdivenaltı üretimin bu alana kaydığını düşünüyoruz. Bu açıdan mutlaka çapraz denetimler yapılmalı ve üretilen ile satılan yumurta miktarları, faturalar üzerinden karşılaştırılmalı” diyor.
Farkı ne?
Peki, tüketici neden gezen tavukların yumurtasını talep ediyor? Çünkü kafese kapatılan tavukların güneş yüzü görmeden, bir dosya kâğıdı kadar alanda kanat bile çırpamadan, sürekli yumurtlamaya zorlanmasını eziyet olarak görüyor ve bu eziyetin yumurtanın kalitesine de sirayet ettiğine inanıyor. Konda’nın 3 yıl önce yaptığı kamuoyu araştırması, her 4 vatandaştan 3’ünün kafes sisteminin yasaklanmasını istediğine işaret ediyor. Ankete katılan tüketicilerin yüzde 85’i kötü koşullarda yetiştirilen tavukların yumurtalarını almayacağını söylemiş. Diğer yandan bilimsel çalışmalar ise serbest dolaşımlı sistemden elde edilen yumurtalar ile kafesli sistem yumurtaları arasında, kalite değerleri açısından anlamlı bir fark olmadığını gösteriyor. Her iki yumurtanın da protein değerleri, sarı rengi ve özgül ağırlığının benzer olduğu saptanmış.
Tüketicinin belki de en duyarlı olduğu kıstas, GDO’lu yemler. Ancak şunu da vurgulamak gerek; hem serbest dolaşım (1 numara) hem de kümes tipi (2 numara) yetiştiricilikte GDO’lu yem kullanımına yönelik bir yasak söz konusu değil. Genetiği değiştirilmiş mısır ve soya, sadece 0 numarayla başlayan organik yumurta yetiştiriciliğinde yasak. Böylesi bir tabloda tavukların refahı için yumurtaya daha fazla para ödeyen tüketicinin aldatılması çok daha acı.