Kurşun adres sormaz ki!
AB Gıda Alarm Sistemi’ne ulaşan bildirimler, Türkiye menşeli pizza kutularının, gıdayla temas etmemesi gereken kurşun, çeşitli fitalatlar ve bisfenol A içerdiğine ilişkin alarm veriyor. Siparişte yemeklerin konulduğu veya sarıldığı ambalajı göz ardı etmemek gerekiyor.
Günümüz beslenme alışkanlıkları maalesef birçok tehlikeyi de beraberinde getiriyor. Evde kendi mutfaklarımızda bir nebze korunaklı olsak da iş restoranlarda yemek yemeye ya da yemek sipariş etmeye geldiğinde tehdidin boyutları iyiden iyiye artıyor. Kullanılan malzemeden tutun, yemeğin hazırlandığı ortamın hijyen şartlarına kadar, kontrolümüzden tamamen uzak bir evrende çatal kaşık sallıyoruz.
Mesela hiç aklınıza gelir mi, pizza konulan kutuların kanserojen fitalatlar, kurşun ve bisfenol A içerebileceği? Muhtemelen birçoğumuz böylesi bir tehlikeden bihaberiz! Ama görünen o ki, kuryeler ev ve iş yerlerimize pizzayla birlikte bu zehirleri de teslim ediyor. Çünkü AB Gıda Alarm Sistemi, son dönemde Türkiye’den gönderilen pizza kutuları için alarm vermeye başladı. Sadece 3 ayda 3 bildirim düştü sisteme. O bildirimlere göre, Türkiye menşeli pizza kutuları, gıdayla asla temas etmemesi gereken kurşun, çeşitli fitalatlar ve bisfenol A içeriyor. Hem de bazı kimyasal ve ağır metallerin oranı epey yüksek.
Örneğin, kolay buharlaşma eğilimi gösteren fitalat çeşidi DEHP’nin bir örnekte saptandığı değer, 1 kilogramda 35 miligram. Bilimsel makalelerde ise DEHP için, “Endokrin bozucu etkileri ortaya konulmuş ve laboratuvar hayvanlarında karaciğer kanserine neden olduğu bildirilmiştir” deniliyor. Tabii sadece DEHP de değil pizzalarda saptanan fitalat çeşidi. Her 3 analizde de tam 5 farklı fitalatın pizza kutularında tespit edildiğini görüyoruz. Öte yandan aynı pizza ambalajları ortalama 2 miligram da kurşun içeriyor. Bir örnekte de bisfenol A saptanmış. Tüm bu kimyasallar, gıdaya temas ettiğinde gıdalara da sirayet ediyorlar ve sağlık açısından potansiyel tehlikelere yol açıyorlar. O yüzden restoranlardan yemek siparişi verdiğimizde, yemeklerin konulduğu veya sarıldığı ambalajı göz ardı etmemek gerekiyor.
Gıdaların yüzde 79’u kirli
Tehdit sadece pizza kutularıyla da sınırlı değil! Yiyecek ve içeceklerin konulduğu, sarıldığı plastik, kâğıt ve alüminyum kökenli tüm ambalajlar risk unsuru. Özellikle fast food restoranlarında kızarmış yağlı yiyeceklerin temas ettiği ambalajlardan gıdaya, ciddi oranda kimyasal geçişi olduğunu biliyoruz. Hatta bu nedenle bazı firmalar, sonsuz kimyasallar olarak bilinen PFAS’ları ambalajlardan tamamen temizlemeyi taahhüt etti. Ancak ABD merkezli Consumer Reports’un yeni araştırması, ülkede test edilen hazır ve paketli yiyeceklerin yüzde 79’unun plastikleştirici bisfenol A ve diğer bisfenolleri içerdiğini ortaya koydu.
Kokteyl etkisi
Diğer yandan Türkiye’de yapılan bir doktora araştırması da, test edilen ambalaj numunelerinin tamamının kurşun içerdiğini, en yüksek kurşun içeriğinin ise geri dönüştürülmüş kuşe karton ambalajlarda görüldüğüne işaret ediyor. Kâğıt ve karton bazlı gıda ambalajlarında cıva, alüminyum, çinko gibi diğer ağır metallerin de yer aldığına dikkat çekilen çalışmada, “Analizi yapılan 7 metalin bazı ambalaj numunelerinde limitleri aştığı, bazılarında ise limitler dâhilinde çıktığı görülmüştür. Fakat günlük beslenmede ambalajlı ürünlerin birden fazla kullanıldığı göz önünde bulundurulduğunda bu miktarlar bir araya gelerek risk oluşturmaya devam etmektedir” uyarısı var. Bu uyarı ve sonuçlar, gıda ambalajlarında hem denetim hem de yeni çözümlere ihtiyaç olduğuna işaret ediyor.