Kaşıntılı bir mevzu
Paris’te ve bazı ülkelerde âdeta salgına dönüşen tahtakurusu istilası, ülkemiz için hiç de uzak bir tehdit değil! Tahtakurusundan şikâyetler giderek artıyor. Peki, tahtakurusunu nasıl tanıyabilir, neler yapabiliriz?
Paris bir süredir âdeta tahtakurusu pandemisi yaşıyor. Kentteki evler, oteller, okullar, hatta metro ve trenlerde bile tahtakurusu istilası var. Fransa Sağlık Güvenlik Ajansı’na göre başkentteki her 10 haneden 1’inde gece uykusu, kan emici böcekler nedeniyle kâbusa dönmüş durumda. Benzer bir istilanın ilk sinyalleri Yunanistan’dan da gelmeye başladı. Orada da tahtakurusu paniği yaşanıyor. Diğer yandan Paris’e musallat olan tahtakuruları, geçtiğimiz günlerde Hong Kong’u da alarm geçirdi. Ülkede vakalar artınca, Güney Koreliler tahtakurusu istilalarını takip etmek için etkileşimli haritalar oluşturmaya başladı.
Peki, bu tabloda, tahtakurusu kaynaklı ölüm sizce nerede yaşanmış olabilir? Evet yanılmadınız! Maalesef Türkiye’de. Ankara Keçiören’de geçen haziran ayında Cibuti uyruklu bir kişinin evindeki tahtakurularını yok etmek için yaptırdığı ilaçlama, aynı apartmanda oturan 10 yaşındaki Elif Sude ve annesinin ölümüne yol açtı. Çünkü ne ilacı uygulayanın ruhsatı vardı ne de o maddenin evde kullanılmasına yönelik izin. Yasadışı ilaçlama 2 cana mal oldu.
Belirgin bir artış
Diğer yandan bu vaka, aslında tahtakurularının ülkemiz için hiç de uzak bir tehdit olmadığını ortaya koydu. Zaten uzmanlar da tahtakurusu şikâyetlerinde son dönemde belirgin bir artış yaşandığını söylüyor. Böcek Bilimi uzmanı, Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Hüseyin Çetin’e gelen yardım taleplerinde de belirgin bir artış varmış. Kendisine, “İlaçlamaya rağmen tahtakurusundan kurtulamıyoruz” diye her gün 2-3 telefon gelmeye başladığını anlatan Prof. Dr. Çetin, bazı kentlerde yaşanan tahtakurusu işgalini; pandemi sonrası değişen yaşam şartlarına bağlıyor: “Salgının sona ermesiyle seyahatlerde ciddi bir artış yaşandı. Buna ek olarak artan bir göç dalgası var. Daha ekonomik olsun diye insanlar hijyen standartları düşük pansiyon ve apartlarda kalıyor. Nüfus hareketiyle birlikte tahtakurusu da taşınıyor. Ayrıca ekonomik şartlar nedeniyle ikinci el eşya kullanımındaki artış da vakaların artmasının etkenlerinden biri. Atılan bir baza ya da koltuk, böceği yeni bir mekâna taşıyor. Son 3 yılda tahtakurusu ve kitap bitinde belirgin bir artış olduğu açık.”
Nasıl önlem almalı?
Bu arada tahtakurusu, mücadelesi oldukça zor bir böcek. Dişiler sperm depoladıkları için sürekli ürüyor ve eğer evinizde varsa popülasyon hızla artıyor. Küçük olması nedeniyle hemen fark edilmiyorlar da. Genelde ısırılan kişi ilk başta alerjiden şüpheleniyor. Anlaşıldığında da uzun bir mücadele dönemi sizi bekliyor. Yurt dışı kaynaklı bazı yayınlarda tahtakurularının kullanılan zehirlere bağışıklık kazandığına ilişkin görüşler olsa da Prof. Çetin, böcekleri yok edecek etkili kimyasallara sahip olunduğu görüşünde: “Etkili insektisitler uygulandığında 1-2 ay içerisinde sorun çözülebiliyor. Ama sadece tek bir ilaçlama yeterli değil. Çünkü yumurtalara ilaç etki etmiyor. 3-4 gün aralıklarla ilaçlama yapılmalı ve saklandıkları noktalar tespit edilerek tümü yok edilene kadar mücadele sürdürülmeli. İlaçlama işlemini de mutlaka Sağlık Bakanlığı’ndan ruhsatlı firmalar yapmalı. Buna ek olarak giysiler ya çok sıcakta ya da derin dondurucuda bekletilmeli. Çünkü aşırı sıcak veya soğuk yumurtaları öldürüyor. Bavullar, kargolar eve getirilen eşyalar sıkı bir kontrolden geçirilmeli. Evlerde, perdelerden yatağa, koltuktan kapı çıtalarına kadar her yer sürekli kontrol edilmeli.”
Kahverengi ve koyu kırmızı renkteki uçamayan tahtakuruları, yatak, dolap ve koltuk köşeleri gibi alanlarda gizlenerek geceleri insan kanından besleniyor. Isırıklar, ciltte tahriş ve alerjik reaksiyon yaratıyor. Ömürleri 18 aya kadar uzayabiliyor. Kendi ağırlıklarının 5 katı kadar kan emebiliyorlar ve her kan emme 3-12 dakika sürüyor. Dişi böcekler günde ortalama 5 yumurta bıraktıkları için popülasyonları hızlı artıyor. Ancak 13 derecenin altında ve 38 derecenin üstünde yumurtaları açılmıyor.