Güneşten korunayım derken dikkat

Güneşin yakıcı etkisi ve zararlı UV ışınlarından korunmak için hekimler güneş kremi kullanılmasını salık veriyor. Ancak güneş kremleri de sanıldığı kadar masum olmayabilir! Zira Danimarka’da yapılan yeni bir araştırma birçok güneş koruyucusunun, cilde zarar verebilecek veya endokrin bozucu etki gösterecek kimyasallar içerdiğini ortaya çıkardı.

Danimarka Tüketici Konseyi THINK Chemicals, bazıları ülkemizde de satılan 52 ayrı marka güneş kremini testten geçirdi. Testlerde kremlerin içerik listelerindeki endokrin bozucu, alerjen veya çevreye zarar verebilecek kimyasallara odaklanıldı. İncelemede, satılan 52 güneş koruyucusundan 20’sinin, zararlı UV filtreleri ve hormonal sistemi olumsuz etkileme potansiyeli taşıyan kimyasallar içerdiği anlaşıldı.

Test edilen bazı güneş kremlerinde endokrin bozucu UV filtreler, ‘etilhekzil salisilat’, ‘oktokrilen’ ve ‘homosalat’ın olduğu rapora yansımış. Aslında hormon bozucu bu maddelerin çok daha uzun bir listesi var. Bunlar en sık saptananlar. Diğerleri de şöyle: Benzil salisilat, etilhekzil metoksisinamat, metilen bis-benzotriazolil tetrametilbutilfenol(nano), izoamil p-metoksisinamat, benzofenon-3, BHA ve metilparaben. Bu kimyasalları bir yere not etmekte fayda zar. Eğer duyarlı bir tüketiciyseniz etiket okuduğunuzda, bu maddelerin olduğu güneş koruyucularından uzak durmak, karşı karşıya olduğumuz riski bir nebze azaltabilir. Bir nebze diyorum zira kimyasallar sadece bunlarla da sınırlı değil. Geleneksel güneş kremleri genellikle cilt tahrişine neden olabilen ve kan dolaşımına emilerek dâhil olan ve sağlık sorunlarına yol açabilen oksibenzon, oktinoksat ve homosalat gibi kimyasallar içeriyor.

Denizlere de zarar

Diğer yandan koruyucu güneş kremlerinde yer alan maddeler, çevre açısından da olumsuz sonuçlara gebe. Her yıl yaklaşık 14 bin ton güneş kreminin plajlardaki kullanım ve atık suyla dünya genelindeki su yollarına girdiği tahmin ediliyor. Tabii kremlerin  bileşiğinde bulunan o kimyasallar, deniz ekosistemindeki yaşamı da etkiliyor. Özellikle mercan resiflerinin güneş kremlerinden dolayı zarar gördüğünü ortaya koyan birçok araştırma var. Mercan resifleri, denizdeki yaşam açısından kilit role sahip. Deniz türlerinin yüzde 50’sini onlar koruyor ve milyonlarca insanın yaşamı da mercan resiflerinin sağladığı ekosistemle bağımlı. Bu nedenle son yıllarda deniz ekosistemine zararsız diye mineral bazlı güneş kremlerinin kullanımı öneriliyor. Titanyum dioksit veya çinko oksit temelli mineral güneş kremleri genel olarak sağlık açısından daha ‘güvenli’ olarak görülse de titanyum dioksitin gıda katkı maddesi olarak kullanımının bu yıl itibarıyla yasaklandığı da unutulmamalı.

Güneşten korunmak için hem sağlık hem de çevre açısından zararsız bir yol yok mu? Herhalde en iyisi, öğle saatlerinde güneşin cilde en az temas edebileceği kıyafetleri tercih etmek ve hormon bozucu kimyasalların olmadığı koruyucuları kullanmak. Ayrıca eğer mümkünse öğlen 12.00-14.00 saatleri arasında güneşten kaçınmak da daha az kimyasala maruz kalma açısından önerilen bir çözüm.