Evde tarım zamanı
Hazır evdeyken kendi gıdamı üreteyim deneyim olsun, diyenler için, “Ek Biç Ye İç”in genel koordinatörü Aycan Tüylüoğlu’nun dikkat çekici önerileri var
Kovid-19 vakalarındaki artış nedeniyle bir süre daha evlere kapanacağız. Bu süreçte, biraz soğuk da olsa balkon ve teraslar kış bahçesine dönüşebilir. “Hazır evdeyken, hem elim toprağa değsin hem de ufaktan kendi gıdamı üreteyim, deneyim olsun” diyenler için bu hafta sözü Ek Biç Ye İç’in genel koordinatörü Aycan Tüylüoğlu’na bırakalım.
Ek Biç Ye İç, İstanbul’un doğayla ilişkisini kaybetmesinden bunalan bir grup kentlinin, iç ve dış mekânlarda tarım tasarımı yapmak için kurduğu bir oluşum. Taksim’de ya da AVM çatılarında dahi sağlıklı ve sürdürülebilir yöntemlerle ekip biçmenin mümkün olduğunu gösterdiler. Tabii sadece göstermekle kalmayıp, bunu öğretiyorlar da. Ekipteki permakültür tasarımcıları, edindikleri bilgi ve deneyimlerini atölyelerle anlatıyor. Aycan Tüylüoğlu da o anlatıcılardan biri.
Nelere dikkat edelim?
Tüylüoğlu’na göre, bu dönem itibarıyla balkon ve pencere önüne en uygun sebzeler; roka, nane, marul, kuzukulağı ve sarımsak. Lahana, ıspanak, karnabahar, brokoli ve pazının da saksıda yetiştirilebileceğini, ancak ekim için mart ayını beklemek gerektiğini söyleyen Tüylüoğlu’nun, yeni başlayacaklara önerileri şöyle:
“Ortam koşullarına göre (ışık, sıcaklık, rüzgâr), güvenilir kaynaklardan elde edilmiş, zehirli kimyasallara maruz kalmamış tohumlar seçilmeli. Balkon ya da terasın ne kadar ağırlık taşıyabileceği de çok önemli. Zira büyük saksılar toprakla doldurulduğunda ağır olur. Ayrıca su izolasyonu da sağlanmalı; çünkü saksıların altındaki drenaj deliklerinden zemine su sızacak. Eğer kış döneminde çok soğuk ve rüzgârlı bir alansa sera gibi kapatmak da gerekebilir. Kolay hareket ettirilebilecek terracota saksı ya da işlevini tamamlamış çaydanlık gibi objeler saksı olarak kullanılabilir. Saksıda ekim yapıyorsak kompost içeren torf tercih edilebilir. Tohum ya da fide ekildiğinde ilk önce can suyu verilir ve bitki toprağı her gün parmak testi yaparak sulanır. Parmağınızı 1 santimetre kadar toprağa soktuğunuzda parmağınız nemleniyorsa sulamaya gerek yok.”
Tohum mu fide mi?
Peki diyelim ki, roka ekmeye karar verdiniz. Tohum olarak mı ekmelisiniz yoksa fide olarak mı? Tüylüoğlu, ilk kez bu işe girişecek olanların pazı, karnabahar, brokoli gibi sebzelerde fideden başlanmasını öneriyor. Ancak roka, kuzukulağı gibi sebzeler içinse tohumdan başlamak en iyisiymiş: “Tohumlar takas ağları ya da köylerden temin edilebilir. Fideler de bahçe merkezleri ve online sitelerden alınabilir. Kış sebzeleri çok sulama istemez. 2 haftada bir saksı toprağına kompost ilave edilmesinde fayda var. Mümkünse saksıları çevirerek yerlerini değiştirmek de gün ışığı faydası açısından yararlı olacaktır. Saksıların yanına ekilecek birkaç çeşit çiçek de bitkilerimizi zararlı uçuculardan koruyacaktır.”
Nasıl ekip biçiyoruz?
ROKA, MARUL, KUZUKULAĞI, NANE: Bu sebzeleri, 40x20 santimetre boyutundaki saksıya her bir tohum arasında 5’er santimetre aralık kalacak şekilde ekiyoruz. Tohumlar parmakla açılan çok küçük bir çukura (tohumun kendi çapı kadar) ekiliyor ve can suyu verildikten sonra fidelenmeye bırakılıyor. Bu süreçte 6 saat gün ışığı görmesi ve parmak testiyle sulanması yeterli. Tohumlar 10-15 günde filizlenip, 3 hafta sonra da hasat boyutuna ulaşır. Hasat kökten yapılmaz. Yapraklar alınır ve bitki yenilenmesi sona erene kadar koparıp yiyebilirsiniz. Aynı noktaya birkaç tohum ekmemeye dikkat etmelisiniz.
PAZI: Fideleri en az 20 santimetre derinliğinde saksılara 8-10 santimetre aralıkla dikilmeli ve fidenin üçte ikisi toprak altında kalmalıdır. Uygun koşullarda 2 ay içinde, yapraklar saplarıyla birlikte toprak üstünden kesilerek hasat edilir.
BROKOLİ: Tohum ya da fide ile yapılabilir. Saksıya tohum ya da fideler 30 santimetre aralıklarla dikilmelidir. Çiçekler tomurcuklanmadan hasat yapılmalıdır. Hasat süresi 60-90 gün arasıdır.
KARNABAHAR: Fideler tohum ekiminden 5-7 hafta sonra dikime uygun hale gelir. Dikimde sıra arası ve sıra üzeri mesafeler 50x50 santimetre olarak yapılır. Can suyu verilmeli ve birkaç gün sonra sulama yapılmalıdır. Karnabahar, taçlar normal büyüklüklerini alıp gevşek bir yapı kazanmadan önce hasat edilmelidir. Hasat tacın gövdeyle birleştiği yerden bıçakla kesilerek yapılır.
LAHANA: Lahana fideleri yine en az 20 santimetre derinlikte bir toprağa, aralarında 30-40 santimetre mesafe bırakılarak dikilir. Ortalama 45 günde hasada hazır hale gelir. Olgunlaşmış lahanalar toprak seviyesinden keskin bir bıçakla hasat edilir.