Dondurması, biberi ve ceviziyle Maraş
Kahramanmaraş’ın sembolleri dondurma ile kırmızıbiber. Maraş dondurması cephesinde salep bitkisi için Tarım ve Orman Bakanlığı’nın eylem planı hazır, Maraş biberinde ise standardı sağlamak için kurulacak laboratuvar oldukça önemli
Kahramanmaraş denildiğinde, hemen herkesin aklına ilk olarak “Maraş dondurması” gelecektir. Gerçekten de Maraş dondurması, hem kıvamı hem de tadıyla sınırları aşan bir üne sahip. Kent için önemli bir gelir kaynağı aynı zamanda. Geçimini dondurmacılıktan sağlayan hatta dondurma ustalığı sayesinde büyükşehirlerde iş bulan yüzlerce Kahramanmaraşlı var.
Maraş dondurmasını özel kılan yönü, tamamen keçi sütünden ve bölgeye has yabani orkide türlerinden elde edilen saleple yapılması. Aslında varlığı da coğrafi bir lütuf. Kentin sırtını dayadığı Ahir Dağı’nın karlı iklimi, yöre halkını keçi beslemeye iten engebeli mera yapısı ve elbette saleplerin elde edildiği endemik orkideler sayesinde biz bugün Maraş dondurmasını yiyebiliyoruz.
Salep için eylem planı
Ancak salep bitkisi orkidelerin geleceği konusunda ciddi sıkıntılar var. Bitkinin devamlılığı için normalde sadece eski orkide yumrusunun toplanması gerekiyorken yüksek ekonomik değeri nedeniyle toplayıcılar eskiye yeniye bakmadan her yıl milyonlarca orkide yumrusunu topraktan söküp alıyor. Bu nedenle bazı orkide türleri yok olma tehdidiyle karşı karşıya. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Salep Eylem Planı da hem bu türlerin korunmasını hem de kültüre alınıp yetiştirilmesini amaçlıyor. Kentte sanayi eliyle orkide yetiştiriciliği denemeleri de başlamış durumda.
Hak ettiği değeri kazandıracak
Kentin bir diğer sembol tarım ürünü ise kırmızı Maraş biberi. O da Maraş dondurması gibi coğrafi işaretle tescillenmiş durumda. Maraş’ta işlenen tarım arazilerinin dörtte birinde Maraş biberi yetiştiriliyor. Maraş’taki ekim alanları azalırken Gaziantep ve Kilis’te artış yaşanıyor. Maraş biberinin kârlılık oranının 0.26 olması ve ihracatta yaşanan aflatoksin sorunu bu tabloda önemli bir rol oynuyor. Biberlerin hâlâ tarlada kurutulması aflatoksin tehlikesini de beraberinde getiriyor. Uzmanlar ise modern kurutma tesisleri ya da yerden yüksek filelerde kurutulması halinde bu problemin çözüleceğini söylüyor. Kahramanmaraş Ticaret Borsası’nın Maraş biberinde standardı sağlamak için kuracağı laboratuvar bu açıdan oldukça önemli. Ürünlerin, laboratuvarda testten geçirilip test sonuçlarının coğrafi işaretle etiketlenmesi, Maraş biberine hak ettiği değeri tekrar kazandıracaktır.
Tarım potansiyeli
Bununla birlikte küresel ısınma tehdidi ise yakın gelecekte Maraş biberi için oldukça hayati rol oynayacak gibi görünüyor. Zira bahçe bitkileri alanında çalışan Prof. Dr. İsmail Güvenç, bölgede artan yaz ayları sıcaklık ortalaması sonrasında biber kalitesinde azalma yaşandığına dikkati çekti. Sıcaklık artışının sürmesi halinde meyve kalitesinde yaşanacak kayıp, Maraş biberi yetiştiriciliğini ciddi anlamda etkileyecek. Çiftçiler, bu duruma çözüm bulunamaması halinde alternatif ürünlere yönelebilir. Kahramanmaraş bu açıdan da oldukça şanslı bir kent. Güneydoğu Torosları’nın eteğindeki geniş verimli ovalarda 70’ten fazla tarımsal ürün ekilip biçilebiliyor. Kentin bir yanında narenciye yetiştirilirken, diğer yanında şeker pancarı tarımı yapılıyor.
Cevizi, sumağı, Malatya’ya rakip olabilecek kalitede kayısısı, coğrafi işarete namzet üzüm çeşitleri, kirazı ve zeytiniyle Kahramanmaraş, ciddi bir tarım potansiyeline sahip. Tabii önemli olan üretimin sürdürülebilir kılınması. Bunun için de çiftçinin toprağa küstürülmemesi öncelikli şart.