İstanbul 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nin komutanlar hakkında verdiği karar, en fazla 1 Ağustos’ta başlayacak Yüksek Askeri Şûra (YAŞ) toplantısı açısından tartışma konusu oldu.
Karar, bu açıdan ele alındığında ortaya çıkan hukuki durumu şöyle özetleyebiliriz:
Terfiye engel durum
Subayların hangi hallerde terfi edemeyecekleri 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’nun 65. maddesinde düzenlemiş durumda. Bu maddeye göre; “Açığa çıkarılan, tutuklanan veya firar ve izin tecavüzünde bulunan veya ceza infaz edilmekte olan subaylar” terfi edemiyor.
Bu haller dışında hakkında soruşturma yürütülen veya dava açılan subayların terfilerine engel bir hüküm bulunmuyor.
İstanbul 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nin hakkında yakalama ve tutuklama kararı verdiği komutanlar arasında dosyası 1 Ağustos’ta başlayacak YAŞ toplantısına girecek olanlar da var. Dosyası YAŞ’a girecek 7 komutan; 6. Kolordu Komutanı Korgeneral Nejat Bek, Kuzey Deniz Saha Komutanı Koramiral Mehmet Otuzbiroğlu, Hakkâri 3. Taktik Tümen Komutanı Tümgeneral Gürbüz Kaya, Gaziemir Ulaştırma Okul Komutanı Tümgeneral İhsan Balabanlı, 52. Taktik Zırhlı Tümen Komutanı Tümgeneral Abdullah Dalay, Kara Harp Akademisi Komutanı Tümgeneral Ahmet Yavuz, Denizaltı Filo Komutanı Tuğamiral Ahmet Türkmen.
Sonucu 11. Ağır Ceza belirleyecek
İstanbul 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nin verdiği tutuklama kararının terfilere engel oluşturabilmesi için itirazın sonuca bağlanması gerekiyor. Komutanların, 10. Ağır Ceza’nın kararına karşı 7 gün içinde İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi’ne itiraz etme hakları bulunuyor.
Bu itiraz sonucunda 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nin vereceği karar belirleyici olacak. Eğer itirazlar kabul edilir ve tutuklama kararı kaldırılırsa, (haklarında ilk kez tutuklama kararı verilmiş olan) komutanların terfi yolları açılıyor. Ancak aksi olur, 11. Ağır Ceza tutuklama kararını yerinde görürse, söz konusu komutanların terfi etmeleri mümkün değil. Bu durumda söz konusu komutanlar, haklarındaki dava kesin hükümle sonlanıncaya kadar terfi alamıyorlar.
Gönül ve Atalay yetkili
Komutanların tutuklanma hali açısından hukuki durumları böyle. Açığa alma açısından ise yetki Genelkurmay Başkanı Orgeneral İlker Başbuğ’da değil, ilgili bakanlarda.
926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’nun 65. maddesine göre, haklarında kamu davası açıldığı gerekçesiyle açığa alma yetkisi Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül’e ait. Jandarma personeli için ise aynı yetkiye İçişleri Bakanı Beşir Atalay sahip.
Bu konuda sık sık Genelkurmay Başkanı Orgeneral Başbuğ, “Niye hâlâ görevdeler, neden açığa almıyor?” eleştirisiyle karşılaşıyor. Oysa, yetki Genelkurmay Başkanı’nda değil, bakanlarda.
65. madde, ayrıca hangi hallerde açığa alma işleminin uygulanacağını belirlemiş durumda, buna göre; “...ağır hapis cezası gerektiren veya yüz kızartıcı bir suçtan ya da taksirli suçlar hariç olmak üzere 5 yıl ve daha fazla hapis cezası gerektiren bir cürümden veya emre itaatsizlikte ısrar, üste veya amire fiilen taarruz, üste veya amire hakaret, mukavemet suçlarından dolayı kamu davası açılanlar mensup oldukları bakanlıklarca açığa alınır...”
Zaman darlığı
Haklarında yakalama ve tutuklama kararı verilen komutanlardan YAŞ’a girecek olanların zaman darlığı sorunu da var. YAŞ, 1 Ağustos tarihinde başlayacak. Komutanların itirazlarının ise 1 Ağustos’tan önce veya en fazla 4 Ağustos’a kadar sonuçlanması gerekiyor.