Başbakan Tayyip Erdoğan merakla beklenen çılgın projesini açıkladı: Kanal İstanbul...
İstanbul’un batısında Karadeniz’i Marmara’ya bağlayan ikinci bir boğaz açılması projesi bu. Başbakan Erdoğan, projesini açıklarken Panama ve Süveyş kanallarından örnekler verdi, İstanbul kanalının bu kanallara göre çok daha büyük tonajlı gemilerin geçebileceği biçimde inşa edileceğini söyledi.
Projenin ilk amacı, İstanbul Boğazı’nın gemi trafiğinin hafifletilmesi, özellikle de büyük tehlike arz eden petrol tankerlerinin geçişinin bu kanala alınması biçiminde özetlenebilir.
Kuşkusuz çok büyük ve çok boyutlu bir proje. İstanbul’un batı yakasını bir adaya dönüştürecek olan bu proje, bölgenin coğrafyasını, iklimini, yerleşimini, ulaşımını, köprüleri etkileyecek dev bir proje.
Başbakan sadece etüt çalışmasının iki yıl süreceğini de açıkladı. Arsa spekülasyonuna yol açmamak için yerini açıklamayacağını söylediyse de televizyonlarda kanalın muhtemel yerini gösteren krokiler gösterildi. Bu tür büyük projelerin ne kadar saklanırsa saklansın arsa spekülasyonuna yol açmasını, haksız kazançlar doğurmasını önlemek çok zordur.
100. yıl projesi
Başbakan’ın açıkladığı bu dev projenin bir seçim dönemiyle sınırlı olmadığı ortada. Anlaşılıyor ki, Başbakan Erdoğan, bu projeyi 2023’ü düşünerek yaşama geçirmek istiyor. Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılında ikinci bir boğaz projesi...
Fayda-maliyet
Etüt çalışmasının en az iki yıl alacağından da belli olduğu gibi çok detaylı fayda-maliyet,
sosyal fayda-sosyal maliyet analizleri gerekiyor. Uluslararası bir çalışma gerektirecek ölçekte analizler yapılması söz konusu.
Başbakan Erdoğan, sosyal fayda-sosyal maliyet açısından önem taşıyacak görüşmeler yapılacağını belirtti. Özellikle uzman kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşlarıyla da projeyi tartışacağını belirtmesi bunu gösteriyor.
Ecevit’in hayali
Erdoğan çılgın projesini açıklar açıklamaz DSP’nin bir önceki Genel Başkanı Zeki Sezer aradı. Sezer, bu projenin rahmetli Bülent Ecevit’in fikri olduğunu ve 1994 yerel seçimlerinde Necdet Özkan’ın belediye başkan adaylığı sırasında açıklandığını anımsattı.
Ecevit’in özellikle İstanbul Boğazı’ndaki tanker trafiğinin risklerine dikkat çektiğini ve Boğaz geçişini güvenli kılmak ve rahatlatmak için böyle bir kanal yapılması fikrini gündeme getirdiğini, projenin de yerel seçimlerde açıklandığını söyledi.
Rahmetli Bülent Ecevit, 17 Ocak 1994’te DSP’nin İstanbul Belediye Başkan adayı Necdet Özkan ile birlikte düzenlendiği basın toplantısında, projeyi açıklamıştı. Ecevit, özellikle Rusya ve Orta Asya ülkelerinden gelecek petrollerin Boğaz’dan geçirilmesi halinde tıkanma yaşanacağını ve Boğaz’da riskin artacağını vurgulamıştı. Ecevit, çözüm olarak Avrupa yakasında Karadeniz ve Marmara arasında bir kanal açılmasını, tanker ve şilep trafiğinin bu kanala aktarılmasını önermişti.
Fikrin yeni olmadığı konusunda başka görüşler de gündeme geldi. Osmanlı döneminden beri, Karadeniz’le Marmara’yı kanalla bağlama düşüncesinin tartışıldığını ifade edenler oldu. Keza Erdoğan’ın açıkladığı projenin aksi yönünde, Asya yakasında Karadeniz’i İzmit Körfezi’ne bağlayacak bir kanal projesinin de daha önce tartışıldığı belirtildi.
Öte yandan Başbakan Tayyip Erdoğan’ın bu projeyi İstanbul Belediye Başkanlığı döneminde de tartışmaya açtığı, sel baskınları ve taşmalardan sonra da projelendirilmesi talimatı verdiği de anımsatıldı.
İstanbul’a katkısı
Bu tür, uluslararası ölçekte büyük projelere ulusal yarar açısından bakmak gerekir. İstanbul’un ve Türkiye’nin geleceğine katkı sağlayacaksa, bu tür projelerin gerçekleşmesi için her iktidar katkı vermelidir. Tıpkı GAP projesi gibi. GAP’ın kimin fikri olduğu konusunda da çok tartışma yapılmış ama her iktidar bu projeye sahip çıkmıştır. Ulusal çıkarlar konu olduğunda tüm iktidarların aynı yönde davranması en doğru yoldur.