Ne kadar acı o kadar iyi!

Yemeklere çeşni vermek için kullandığımız acı kırmızıbiberin pek çok şifalı özelliği vardır. Tavsiyem yiyebildiğiniz kadar acısını tüketmeniz. Tabii makul ölçüler içinde

Özellikle Güneydoğu Anadolu mutfağının vazgeçilmezlerinden olan acı kırmızıbiberin pek çok çeşidi yetişir ülkemizde. Arnavut biberi -ilginç ama aynı biber Macaristan’da Türk biberi olarak bilinir- süs biberi, kapya biberi, hatta son yıllarda jalapeno ve pikanti gibi acılıkları dünyaca nam salmış biberler de yetiştirilmeye başlandı.

Ama yaygın kanının aksine isot bir biber çeşidi değildir. Urfa yöresinde acı biberlerin tümüne birden isot denir ki, ısı ve ot kelimelerinin birleşmesinden türemiştir. Acı biberi yanlışlıkla yüzünüze, gözünüze değdirdiniz mi hiç? Biberin değdiği yerde yarattığı ısı ya da yakıcı etkiye istinaden olmalı, bibere önce ısı ot ya da ısı otu denmiş sonra da kelime isot olarak değişmiş.

Kırmızıbiberin faydaları arasında en çok suiistimal edilen kilo vermeyi hızlandırıcı etkisidir. Sakın zayıflattığı iddia edilen kırmızıbiber haplarını kullanmayın. Bu hapların içinde bol miktarda kalp krizi geçirmenize neden olan kimyasallar, yanında da belki küçük bir miktar kırmızıbibere özgü bileşenler bulabilirsiniz. Yani, kaçak olarak içine konulan tehlikeli ve zararlı kimyasallar!

Sakın böyle kolay çözümler, mucizeler peşinde koşmaya kalkmayın, sağlığınızdan, hatta hayatınızdan olursunuz.

Kapsaisin etkisi

Ve kırmızıbibere geri dönelim. Bibere acılığını da şifalı özelliklerini de veren kapsaisindir. İçindeki kapsaisin miktarı ne kadar fazlaysa biber de o kadar acı olur. Herkese tavsiyem, bu değerli baharatı mutfağınızda daha çok kullanmanız. Hatta çocuklarınızı küçüklükten acı yemeye alıştırın.

Peki, bir biberin ne kadar acı olduğunu nasıl tanımlarsınız? Az acı? Çok acı?

Acılığın da bir ölçüsü var. Amerikalı eczacı Wilbur Scoville, 1912 yılında acı değerini ölçen bir yöntem geliştirmiş. Bu yöntemde baz alınan parametre ise, kırmızı biber, kırmızı pul biber, kırmızı toz biber ya da bir yemeğin içindeki kapsaisin miktarı. Ölçü birimi ise SHU (Scoville Heats Units/ Scoville Acılık Ölçeği). 

Pek çoğumuzun zehir gibi diye nitelediği Jalapeno biberinin acılık değeri 2,500-10,000 SHU arasında değişiyor. Genelde yeşilken tüketilen bu biber rengi kırmızıya döndükçe acılaşıyor. Dünyanın en acı biberi ise Carolina Reaper denen bir tür. Acılık değeri 1,5 milyon 2.2 milyon SHU arasında! Ne kadar acı o kadar iyi dedik ama belli bir noktadan sonraki değerler yiyeni hastanelik edebilir. 

Acı kırmızıbiberin şifalı özellikleri

Kalp sağlığını korur: Acı biberin içindeki kapsaisin trigliserid değerini düşürerek kalp sağlığını korumaya yardımcı olur.  Bu değerli bileşenin kan pıhtılarının oluşumunu engelleyerek kalp krizi ve inme riskini azalttığını gösteren çalışmalar var.

Kanserden koruyucu ve tedavi edici etkisi vardır: Kapsaisin, antioksidan ve antienflamatuar özelliği sayesinde kansere karşı etkili bir koruma sağlar. Bu maddenin kanser tedavisinde de kullanılabileceğini gösteren bilimsel bulgular var. Mesela Future Oncology dergisinde yayınlanan bir çalışma⁽¹⁾  kapsaisinin prostat kanseri hücrelerini baskıladığını gösteriyor. 

Bağışıklık sistemini destekler: Arnavut biberi gibi kırmızı renkli biberler aynı zamanda beta-karoten deposudur da. Bu madde vücutta sağlıklı bir bağışıklık sistemi için elzem olan A vitaminine dönüştürülür.

Hücresel yaşlanmaya karşı korur: Kırmızıbiberlerde bulunan başlıca karotenoid olan kapsantin hem bibere rengini verir hem de antioksidan kapasitesinin yüzde 50’sini sağlar. Yüksek C vitamini içeriğini de eklediğinizde ortaya yaşlanmaya karşı hücreleri koruma altına alan bir baharat çıkıyor. 

Zayıflatıcı etkisi vardır: Kırmızıbiberin bu faydası iki farklı mekanizmayla etki eder. Bunlardan ilki metabolizmayı hızlandırıcı etkisidir. İkincisi ise kan şekerini dengeleyerek açlık ataklarını kontrol etmesidir. Düzenli olarak acı kırmızıbiber tüketmenin kandaki yüksek insülin değerini normal seviyelere indirmeye yardımcı olduğunu gösteren çalışmalar⁽²⁾  var.

Doğal burun damlasıdır: Acı kırmızıbiber yediğinizde burnunuzun aktığını fark ettiniz mi? Biberin içindeki kapsaisin burun tıkanıklığını açarak doğal bir burun damlası etkisi görür. Biberin antibakteriyel özelliği de kronik sinüs enfeksiyonlarıyla savaşır.

AMAN DİKKAT!

Kırmızıbiber satın alırken dikkat etmeniz gerekenler…

1 - Kırmızı pul biberinizi ya da toz kırmızıbiberinizi küçük paketlerde alın. Çünkü paket açıldığında içindeki aktif maddeler okside olmaya, faydalı özelliklerini kaybetmeye başlar. Bu yüzden de en doğrusu baharatı küçük miktarlarda satın alarak kısa sürede bitirmek.

2 - Baharatınızın güvenilir bir marka ya da üretici tarafından üretilmesi de önemli. Pek çok gıdada olduğu gibi kırmızı biberlerin içine de akla hayale gelmeyecek şeyler girebiliyor -kırmızı renk vermesi için içine katılan kiremit tozu gibi!

3- Güvenilir markaları tercih etmeniz için bir neden daha: Doğru bir şekilde kurutulmayan baharatların içinde toksik bir madde oluşur. Her yöre biber kurutmaya müsait değildir. Nemli iklimlerde kurutulan baharatlarda toksik bir madde olan aflatoksin oluşur. Bunlardan uzak durunuz.

1 Effect of capsaicin on prostate cancer cells.c1 ”c1 Díaz-Laviada, Fc1 uture Oncol.c1 2010 Oct;6(10):1545-50. doi: 10.2217/fon.10.117.1c1 .

2 “Proteomic analysis for antiobesity potential of capsaicin on white adipose tissue in rats fed with a high fat diet”. c1 Kim DHc1 , c1 J Proteome Res.c1 2010 Jun 4;9(6):2977-87. doi: 10.1021/pr901175w.