Kısırlık neden artıyor?
Hamile kalmakta zorlanan kadınların sayısında ciddi bir artış söz konusu. Hem fiziksel hem de maddi bir yük yaratan hormon tedavilerine başlamadan önce bu problemin perde arkasına bakmakta fayda var.
Çocuk sahibi olmakta zorlanan kadınların sayısı gün geçtikçe artıyor. Nedeni açıklanamayan kısırlık vakaları adeta patladı. Eminim siz de çevrenizden sık sık bu sorunu yaşayan çiftleri duyuyorsunuzdur. 20 yıl önce nedeni açıklanamayan kısırlık yüzde 20’lerde dolaşır iken, bugün kısırlık oranı yüzde 40’lara fırladı.(1) Bu artış, durumun yediklerimizle ve çevresel toksinlerle ilişkili olduğunu gösteriyor. Yani hamile kalmakta zorlanan kadınların pek çoğu aslında kısır falan değil. Yanlış beslenmenin doğurganlık üzerinde etkili olduğunu söylemek yanlış olmaz. Pek çok hasta, doğru beslenerek, toksin maruziyetlerini azaltarak çocuk sahibi olabilecekken tüp bebek tedavilerine başvuruyor, bu uğurda vücutlarına hormon yüklemesi yapılıyor.
Dengeli bir bağışıklık sistemi
Hamile kalmak için her şeyden önce bağışıklık sisteminizin dengeli çalışması gerekir. Fazla aktif bir bağışıklık sistemi için embriyo da sperm de yabancı cisimlerdir. Bağışıklık sistemi taarruzda olduğu için hamile kalmak zorlaşır. Bağışıklık sistemini bozan ve otoimmün reaksiyonları tetikleyen unsurların başında gıda alerjileri gelir. Bunların da en yaygın ve tehlikeli olanı, glüten alerjisidir. Bu yüzden hamile kalamayan, üst üste düşük yapan kadınlarda ilk yapılması gereken glutenin kesilmesidir. Bu diğer seçeneklere göre çok daha basit değil mi?
Tabii ki tüm kısırlıklar glutenden kaynaklanmaz, ama nedeni açıklanamayan kısırlık ve düşüklerin pek çoğunun ardında bağışıklık sistemini aktive eden gluten ve gluten hassasiyeti olduğu unutulmamalı.
Tüm testler normal çıktığı halde hamile kalamıyorsanız, hemen tüm buğday ürünlerini kesin. En az 1 yıl süreyle glutenden uzak durun. Doğal yollardan hamile kalma şansınız var. Hormon tedavilerine göre, çok daha kolay ve zararsız bir uygulama değil mi?
Sorun polikistik over sendromu olabilir
Genelde adet düzensizliği, inatçı sivilceler, depresyona eğilim, tüylenme ve kilo problemi gibi belirtilerle ortaya çıkan bu hormonal problem insülin direnci ile yakından ilişkilidir. Polikistik over sendromu olan kadınlar hamile kalmakta zorlanır, hamile kalsalar bile hamilelikleri genelde düşükle sonlanır.
Çocuk sahibi olamayan kadınların pek çoğu sorunun arkasında PCO olduğunu farkında bile değildir. Tıp dünyası tarafından yaklaşık 75 yıl önce tanınmış, o yıllarda nadir görünen bir hormonal problem olan PCO, bugün patlamış durumda. Araştırmalar (2) kadın nüfusunun yüzde 20’sini tehdit eden bir sağlık sorunu ile karşı karşıya olduğumuzu, daha da kötüsü bunların yüzde 50’sine teşhis bile konmadığını gösteriyor.
Kadınların yaşamını kabusa çeviren bu problemin perde arkasında insülin direnci olduğunu biliyoruz. Dilerseniz bunu biraz açalım: Beslenme yanlışları, fazla kilolar ve peşi sıra gelen insülin direnci ile birlikte vücuttaki hassas hormonal denge bozulur. Kadınlık hormonu düşerken erkeklik hormonu artmaya başlar. Hormonal dengenin bu yönde bozulması, polikistik over sendromundan kısırlığa kadar pek çok probleme yol açabilir. Bu yüzden de çocuk sahibi olmakta zorlanan kadınların insülin direncini kırmaya yönelik bir beslenme modelini benimsemesi son derece önemlidir. Karbonhidrat ve glutenden yoksun, sağlıklı yağlar, protein ve sebzelerden zengin bir beslenme.
Stres faktörü
Kronik stres de hamile kalmayı zorlaştırır. 450 kadınla yapılan bir araştırma(3) stres hormonları yüksek olanların hamile kalmakta zorlandığını gösteriyor.
Tabii hamile kalmaya çalışmak da ayrı bir kronik stres kaynağı. Senelerce çocuk yapmayı deneyen, sonra artık denemeyi bıraktıklarında çocuk sahibi olan çiftleri duymuşsunuzdur. Anne olmaya çalışan, ancak hamile kalamayan bir kadına gerilmeyin demek bir işe yaramaz, ama stres faktörünü ortadan kaldıracak yöntemler önerilebilir. Yurtdışında bazı merkezlerin anne olmak için çabalayanlara akupunktur terapisi tavsiye etmeleri boşuna değil.
Çocuk sahibi olmakta zorlananlara öneriler
Nedeni anlaşılamayan kısırlık probleminde herhangi bir tedaviden önce aşağıdaki beslenme önerilerini uygulayın.
1 - Belirttiğim gibi kısırlık probleminde ilk yapılması gereken tüm buğday ürünlerinin kesilmesidir. Gluten hassasiyeti hamile kalmayı zorlaştıran faktörlerin başında gelir.
2 - Doğal beslenmeye özen gösterin. Daha az tarım ilacına maruz kalmak için mevsim sebze ve meyvelerini tüketin. Yapılan bir araştırmaya göre tarım ilaçlarına maruziyetleri fazla olan kadınların hamile kalma oranları yüzde 30 oranında azalıyor.(4)
3 - D vitamini eksikliğinin hamile kalmayı zorlaştırdığını biliyor muydunuz? D vitamini değerlerinizi ölçtürün. D vitamini değerleriniz düşükse güneş, D vitamini zengini gıdalar ve gerekiyorsa D vitamini takviyesiyle rezervinizi doldurun.
4 - Çinko eksikliği de hamile kalmayı zorlaştıran faktörler arasındadır. Diyetinize kırmızı et, ciğer, ay çekirdeği ve badem gibi çinko zengini besinler ekleyin.
5 - Tatlılar, karbonhidratlar insülin direncini tetikleyerek hormonal dengenin bozulmasına neden olur, hamile kalmayı zorlaştırır. Kısırlık problemi yaşayanlar tip 2 diyabet hastalarına önerdiğim beslenme modelini uygulamalı.
1- European Society of Human Reproduction and Embryology, Oxford Üniversitesi yayınları, 2014
2- “Epidemiology, diagnosis, and management of polycystic ovary syndrome” Susan M Sirmans, Kristen A Pate Clin Epidemiol. 2014; 6: 113. doi: 10.2147/CLEP.S37559
3- “Preconception stress increases the risk of infertility: results from a couple-based prospective cohort study” C.D. Lynch, J.M. Maisog, A.M. Sweeney, Human Reproduction, 2014, doi. 10.1093/humrep/deu032
4- “Association Between Pesticide Residue Intake From Consumption of Fruits and Vegetables and Pregnancy Outcomes Among Women Undergoing Infertility Treatment With Assisted Reproductive Technology” Paige L. Williams; Matthew W. Gillman, JAMA Intern Med. 2018;178(1):17-26.
