Romatizma

Romatizma oldukça genel bir terimdir. Kemik, kas ve eklemlerin etrafındaki ağrı veya acıyı ifade etmek için kullanılır. Romatizma deyince tek bir hastalık anlaşılmaz. Bazıları sık, bazıları ise oldukça nadir görülür. Artritin kelime anlamı vücuttaki bir veya daha fazla eklemde görülen yangıdır. Artrit, çocuklar da dahil olmak üzere herkesi her yaşta etkileyebilir, bununla beraber kadınlarda erkeklere göre bu hastalıklara yakalanma şansı daha fazladır.Romatizma oldukça genel bir terimdir. Kemik, kas ve eklemlerin etrafındaki ağrı veya acıyı ifade etmek için kullanılır.

Romatizma deyince tek bir hastalık anlaşılmaz. Bazıları sık, bazıları ise oldukça nadir görülür. Artritin kelime anlamı vücuttaki bir veya daha fazla eklemde görülen yangıdır. Artrit, çocuklar da dahil olmak üzere herkesi her yaşta etkileyebilir, bununla beraber kadınlarda erkeklere göre bu hastalıklara yakalanma şansı daha fazladır.

Eklemler bir kemiği diğerine bağlar ve kemiklerin serbestçe hareket edebilmelerine izin verecek şekilde tasarlanmışlardır. Kemiklerin son bölümünde eklemler kıkırdak olarak adlandırılan sert, lastik kıvamında bir materyalle örtülmüşlerdir. Biz yaşlandıkça bu eklem kıkırdağı sık kullanmaya bağlı veya yaralanmalardan sonra daha kolay zedelenebilir hale gelir.

Kaç tip vardır?

Temel olarak iki tip romatizma vardır: İltihabı olanlar ve iltihabı olmayanlar

1. İltihabı olanlar, romatizmal iltihap üç çeşittir:

a- Mikropların eklemdeoturmasıyla ortaya çıkan mikrobik romatizmalar: Stafilokok, streptokok ve tüberküloz basili gibi çeşitli mikroplar bu romatizmaya neden olur.

b- Bağışıklık sisteminin bozuk oluşu sonucu gelişen mikropsuz iltihap: Bu tip iltihabın neden olduğu romatizmaların en önemlileri romatoid artrit (RA), ankilozanspondilit (AS) ve yaygın bağ doku iltihabı yapan hastalıklar (kollajen hastalıklar)’dır. Bu son grubun en iyi bilinen örneği de sistemik lupuseritematozus (SLE)’dur.

c- Diğer bir iltihap tipi de baştaürik asit olmak üzere diğer kristallerineklemlerde ve çeşitli dokularda oturarak yaptığı tahriş sonucu ortaya çıkan iltihaptır. Gut ve yalancı gut hastalığında bu tip iltihap vardır.

2. İltihabı olmayan romatizmalar: 

Bu romatizmaların en önemlisi artroz (kireçlenme)’dur. Artrozda, eklemde iltihap yoktur. Buna karşılık aşınma vardır. Eklemin içindeki kıkırdak incelir ve kaybolur, eklemlerin kenarlarında kemik çıkıntıları oluşur. Travmalar (kaza, darbe) mekanik nedenler, metabolik ve psikolojik bozukluklar iltihabı olmayan romatizmaların en önemli nedenleridir.

Bulguları nelerdir?

Bulgular büyük oranda sizin sahip olduğunuz romatizmanın çeşidine bağlı olarak değişmektedir. Bununla beraber genellikle aşağıdaki bulgular sizin romatizmaya sahip olduğunuzu düşündürebilir...

Bir veya daha fazla eklemde şişlik,

Eklemler etrafında katılık,

Eklemlerde kızarıklık ve sıcaklık artışı,

Eklemlerde sürekli veya tekrarlayan ağrı

Eklemleri hareket ettirmede veya kullanmada zorluk.

Vücuttaki herhangi bir eklem etkilenebileceği gibi en çok dizler, parmaklar ve kalçalar tutulurlar. Eğer RA’niz varsa, hafif derecede ateş, iştah kaybı ve halsizliğiniz de olabilir. 

Nasıl tedavi edilir?

Çoğu romatizmal hastalığın tamamıyla hastalığı geçirici bir tedavisi yoktur, bununla beraber normal olarak hayatın sürdürülebilmesine yardımcı çok sayıda tedavi seçeneği mevcuttur. Size verilecek tedavi, sahip olduğunuz romatizmal hastalığın çeşidine ve şikayetlerinizin ciddiyetine göre değişecektir. Bazı kişilerde sadece günlük basit bir egzersiz programı ağrıları hafifletip, eklem hareketlerini artırır.
Eğer eklemleriniz çok ağrılıysa etrafındaki ağrıyı hafifletmek, yangıyı azaltmak için çok çeşitli ilaçlar mevcuttur. Bu ilaçları üç kategoride toplayabiliriz:

1. Analjezikler (Ağrı kesiciler, Parasetamolvb.)

2. Steroid olmayan anti inflamatuar ilaçlar (İbufen ve Aspirin vb): Bu ilaçlar genellikle birkaç saat içinde etkili olup, ağrı ve yangıyı etkili bir şekilde azaltırlar. Eğer uzun dönem alınılırlarsa mide problemlerine yol açabilirler.

3. Steroidler (Kortizon): Tablet şeklinde ağızdan alınabilirler veya direkt enjektabl formları etkilenen ekleme uygulanabilir. Uzun dönem alınırlarsa ciddi yan etkileri olabilir, bu nedenle genellikle ciddi hastalığın kontrol altına alınmasında kullanılır.

Eğer romatizmal hastalık teşhisi konmuşsa, düzenli egzersiz yapmanız ve doktorunuza hangi tip egzersizin daha uygun olacağını sormanız önemlidir. Yüzme, genellikle hastalar için en ideal egzersizdir. Genel olarak iltihaplı eklem romatizmalarına kaplıca ve sıcak tedavi iyi gelmezken, kireçlenmeler, yumuşak doku romatizmalarında faydası vardır. 

Önleyebilir miyim?

Romatizmaya yakalanmayı önleyemezsiniz ama sağlıklı beslenmeli ve düzenli egzersiz yapmalısınız. Bu kilo almanızı engelleyecek ve dolayısıyla eklemlerinize aşırı yük binmemiş olacaktır. Ayrıca damar yapısını bozan sigara kullanımı gibi dış etkenlerin engellenmesi romatizmalı hastalar için yararlıdır.

Nasıl teşhis edilir?

Doktorunuz, şikayetleriniz ve hikayenizden romatizmadan şüphelenecektir. Birçok kişide eklemlerin fizik muayenesi ‘özellikle büyük eklemler etkilenmişse’ ile de teşhis konulabilir. Ne çeşit bir romatizmal hastalığa sahip olduğunuzu ortaya koymak için kan testleri gerekebilir. Genellikle etkilenmiş bölgenin radyografiyle görüntülenmesi tanının doğrulanmasında yardımcı olacaktır.

Bulgularım olduğunda kime başvurabilirim?

Romatizmal hastalıkların tedavisi için, fizik tedavi ve rehabilitasyon (FTR) uzmanlarına başvurabileceğiniz gibi, şikayetlerinizin niteliği ve yerine göre iç hastalıkları, romatoloji, fizik tedavi veya ortopedi uzmanına başvurabilirsiniz.

Nedeni nedir?

Romatizmal hastalıkların önemli bir bölümünün kesin nedeni bilinmemektedir. Çoğunlukla bulaşıcı-mikrobik değildir. Kalıtsal özellikler (genetik yatkınlık) bazılarında önem taşır.

Yakalanma riski nedir

Herhangi bir yaştaki, cinsiyetteki ve ırktaki kişi romatizmal hastalığa yakalanabilir. Bilim adamları tam olarak neden ortaya çıktığı konusunda bilgiye sahip değillerdir. Bununla beraber aşağıdaki durumlarda daha fazla riske sahipsiniz:

Kadın olmak,

Ailenizde romatizmalı bir bireyin bulunması,

Spora veya işinizle ilgili aktivitelerden dolayı tekrarlayan yaralanmalara maruz kalmanız