YAPAY IŞIK VE DİYABET
Gece yapay ışığa maruz kalmak diyabet riskini artırıyor mu? Çin’de yaklaşık 98 bin kişi üzerinde yapılmış ve geçtiğimiz hafta Diyabetoloji dergisinde yayınlanmış bir çalışmaya göre bu sorunun cevabı; Evet. Sonuç sürpriz değil ama çalışma bana son derece ilginç geldi. Araştırmacılar, geceleri yapay dış mekan ışıklarının insan vücut saatini değiştirerek kan şekeri kontrolünü bozduğu üzerinde durmuşlar. Buna göre geceleri iyi aydınlatılmış bir mahallede ya da parlak neon ışıklarının olduğu rengarenk aydınlatılan caddelerde dolaşmak, diyabete de davetiye çıkarıyor. Sokak lambaları, araçlar ve vitrinler metabolik sağlık üzerinde zararlı bir etkiye sahip olabiliyor.
Küresel enerji krizine bir çare
Dünyada artan nüfus ile arzın talebi karşılamakta zorlanması, iklim değişikliği, enerji kaynaklarını kullanım politikaları ile beraber zaten bir küresel bir enerji krizi var. Ukrayna’daki savaş Avrupa’da bu krizin daha da coşmasına yol açtı. Ülkeler tasarruf tedbirleri aldı. Örneğin Fransa’da kışın ısınmak için 19 derece yeterli diye düşünüyorlar. Eyfel Kulesi’nin gece aydınlatılmasını erken kesecekler. Ülkede 01.00-06.00 arası ışıklı reklam panoları da söndürülecek. Böylece Fransa gibi daha birçok Avrupa ülkesinde alınan tedbirler hem enerji krizine karşı alınmış olacak hem de insanları diyabet riskine karşı da koruyacak.
Uykusuzluk metabolizmayı bozuyor
Size daha önce karanlıkta uyumanın ve melatonin hormonunun öneminden bahsettim. Bu hormon beynin ortasında bulunan epifiz adlı bir bezden belli bir ritme bağlı olarak salgılanıyor. Bu ritim, gözdeki retina tabakasının ışığı algılaması ile oluşur. Gözdeki ışığı algılayan hücreler beyindeki hipotalamus bölgesine bu ışığın durumuyla ilgili sinyaller gönderir. Bu sinyaller daha sonra epifiz bezine gönderilir ve hormon salgılanmaya başlar. Karanlıkta bu hormonun salgılanışı artar ve vücut ısısının düşmesi, solunum hızının azalması gibi uykuyu teşvik eden bazı değişiklikler meydana gelir. Yatmadan 3-4 saat öncesinde mavi ışık kaynağı olan televizyon, tablet ve akıllı telefonların ışığından kaçınmak önemlidir. Uykusuzluk ve melatonin hormonunun salınımındaki bozukluk, obeziteye de yol açar.
Çin’deki çalışma
Bu çalışmada, ülke genelinde 162 bölgede genel nüfusun temsili bir örneği olan Çin Bulaşıcı Olmayan Hastalık Gözetim Çalışması’ndan elde edilen veriler kullanılmış. 98 bin 658 kişin incelenerek, kişilere ait vücut kitle endekslerin, kanda açlık tokluk şekerlerine ve üç aylık kan şeker ortalamasını veren HbA1C değerlerine bakılmış.
Araştırmacılar, uydu görüntülerini kullanarak çalışmaya katılan kişilere o konum için ortalama bir yapay dış mekan ışığına maruz kalma seviyesi atamış. Bu seviyelerin derecesine göre de çalışmaya katılanları farklı beş gruba ayırmış. Sonuçta da dış mekan yapay ışığa daha fazla maruz kalan kişilerin daha fazla diyabet riski ile karşılaştıklarını göstermişler.
Dünya’nın 24 saatlik gece-gündüz döngüsü, insanlar da dahil olmak üzere çoğu organizmanın yerleşik bir sirkadiyen zamanlama sistemine sahip olmasıyla sonuçlanmıştır. Bu sistem, aydınlık ve karanlık dönemlerin doğal sıralamasına uyum sağlar. Işık kirliliğinin böceklerin, kuşların ve diğer hayvanların sirkadiyen ritmini değiştirerek erken ölümlere ve biyoçeşitlilik kaybına yol açtığı tespit edilmiştir.
Çalışmanın yazarları, daha fazla araştırma yapılmasını gerektiğini de belirtmişler.
