Hipertansiyon ilaçlarını ne zaman almalıyız?
Tansiyon ilacı kullanırken bu ilacı almak için ideal bir zaman var mı? Bunları akşam yatmadan önce mi yoksa sabah uyandığınızda mı almak daha iyidir? Alınma zamanının ilaçların etkinliği ve kardiyovasküler risk üzerinde etkisi var mı? Bu sorulara cevap vermek için bilim insanları da birtakım araştırmalar yapmışlar. Ben de size birkaç hafta önce Londra’da Avrupa Kardiyoloji Derneği’nin (ESC 2024) yıllık kongresinde sunulan bir meta-analizden (birkaç çalışmanın sonuçlarını birleştiren istatistiksel yaklaşım) bahsedeceğim. Tartışmalı sonuçlara sahip daha önceki çalışmalar, antihipertansif ilaçları sabah almaktansa akşam almanın daha iyi olacağını öne sürerken, BedMed ve BedMed-Frail adı verilen iki yeni çalışma, bu antihipertansif ilaçları sabah veya akşam almak arasında bir fark olmadığını gösterdi. BedMed çalışması, Mart 2017 ile Aralık 2023 tarihleri arasında Kanada’da takip edilen 3 bin 357 hipertansif hasta üzerinde gerçekleştirildi. Bu çalışmanın geriatrik karşılığı olan BedMed-Frail çalışması, Mayıs 2020 ile Şubat 2024 arasında Kanada’da sürekli bakımda olan 776 hastadan ibaretti. Bu hastalar ileri yaş hipertansiyon hastaları olup antihipertansif ilaçlara bağlı tansiyon değişikliklerine karşı daha hassas ve kırılgan olan bir gruptur. Bu çalışmalarda ortalama takip tedavi süresi BedMed için beş yıl, BedMed-Frail için ise bir yıldı. Her iki çalışmada da hastalar, antihipertansif ilaçlarını akşam alan veya sabah alan gruba dahil olmak üzere rastgele atandılar.
Düzenli kullanmak önemli
İki yeni çalışmanın da gösterdiği sonuçlara göre hipertansiyon ilaçlarını sabah ya da akşam almak arasında bir fark yok. Asıl önemli olan bu ilaçları düzenli kullanmak.
Tedavi kişiye özel olmalı
Her birimizin parmak izi birbirinden farklı olduğu gibi, yaşam tarzı, beslenmesi, huyu, alışkanlıkları da farklıdır. Hem koruyucu yaklaşım hem de tedavi edici yaklaşımlar da kişiye özel olmalıdır. Bu bilgi yapılmış bir çalışma değil ama benim hastalara bakış açımdır. Özellikle tansiyon değerleri bu saydığım şartlardan çok fazla etkilenir. Bu nedenle her hipertansiyon hastasına kalıplaşmış bir tedavi şekli değil hastaya ve tansiyon takiplerine göre bir doz ayarlaması yapmak gerekir. Hipertansiyon ilaçlarının alınma zamanını belirlemek için genelde hastanın tansiyon holteri sonuçlarına bakarak karar vermeyi tercih ederim. Zira bu sayede uykuda bile alınan tansiyon değerleri ile tansiyonun hangi saatlerde yükseldiği gözlenip ilaç dozu ve saati ona göre kolayca düzenlenir. Tansiyon ilaçları arasında idrar söktürücü içerenlerin gece hastayı idrara kaldırtmamak için akşam yerine sabah verilmesi daha uygundur. Yan etki olarak ayak bileği şişmesi yapan kalsiyum antagonistleri de bu yan etkiden kurtulmak için akşam alınması daha uygundur.
