Erdoğan-Miçotakis ‘zirve’de görüşecek

Yunanistan ziyareti olumlu bir havada geçen Çavuşoğlu, Türkiye ile Yunanistan’ın 25 maddede görüş birliğine vardığını belirtti. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Yunanistan Başbakanı Miçotakis’in, NATO Zirvesi’nde görüşmesi öngörülüyor.

Atina

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Yunanistan’a ziyaretinde verdiği “pozitif gündem” mesajı karşılık buldu. Çavuşoğlu’nun Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ve Dışişleri Bakanı Nikos Dendias’la yaptığı görüşmeler olumlu bir havada geçti ve bu, ortak açıklamaya da yansıdı. Türkiye ile Yunanistan’ın ticaret, enerji, ulaştırma, lojistik, çevre ve turizm konularını kapsayan 25 madde üzerinde uzlaşma sağladığı belirtilirken, Atina’nın talebi üzerine iki ülke, aşı sertifikası konusunda da anlaştığı bildirildi. Çavuşoğlu, diyaloğun kesintisiz sürmesi konusunda her iki tarafta da irade olduğunu belirterek, “Türkiye olarak, Yunanistan’la ön koşulsuz ve ilişkilerimizi her alanda geliştirmek için bundan sonra görüşmeye hazırız, diyaloğa hazırız” dedi. Dendias ise görüşmenin hedefinin, bir ilk anlaşma sürecini başlatmak olduğunu belirtti, Çavuşoğlu ile bir araya gelmeyi bir fırsat olarak nitelendirdi.

Çavuşoğlu, iki günlük Yunanistan ziyaretinin Batı Trakya ayağından sonra Atina’ya geçti. Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis tarafından Girit’e davet edilen Çavuşoğlu, tüm görüşmelerin Atina’da gerçekleştirilmesi mutabakatı nedeniyle başkente geçerken, Miçotakis de Girit’ten Atina’ya geldi. Çavuşoğlu ve mevkidaşı Nikos Dendias, heyetler arası görüşmelerin ardından kameraların karşısına geçti. İkili, soru alınmayan basın açıklamasında, 15 Nisan’da Ankara’daki gergin açıklamaların aksine olumlu ve yapıcı mesajlar verdi. Çavuşoğlu, kendisi ile heyetine gösterilen ilgi ve misafirperverlik için teşekkür etti.

25 maddede uzlaşıldı

Çavuşoğlu, artık somut projeler üzerinde eylem ve iş birliği odaklı çalışmaya başladıklarını belirterek, “25 maddede ilke olarak görüş birliğine vardık. Ulaştırmadan enerjiye, turizmden çevre, ticaret ve geniş yelpazede birçok iş birliği alanında ilgili kurumlarımız bundan sonraki süreçte bir araya gelecek” ifadelerini kullandı.

Kovid-19 aşılarının karşılıklı tanınması kararı da aldıklarını aktaran Çavuşoğlu, “İnanıyorum ki vardığımız mutabakat karşılıklı olarak turizm sektörümüze olumlu etki yapacaktır. Bu olumlu adımları önümüzdeki süreçte özellikle turizm iş birliği noktasında artırmak istiyoruz” dedi.

Çavuşoğlu, iki ülke liderlerinin NATO Zirvesi kapsamında bir araya gelmesinin öngörüldüğünü belirterek, uzun süredir çözüm bekleyen meselelerin ve görüş ayrılıklarının iyi komşuluk, uluslararası iş birliği, karşılıklı hak ve çıkarlara saygı temelinde çözülmesini istediklerini vurguladı. Çavuşoğlu, “Bunun için de diyaloğumuzun kesintisiz sürmesi gerekiyor. Bu konuda da her iki tarafta da irade vardır, bugün bir kez daha teyit ettik. Türkiye olarak, Yunanistan ile ön koşulsuz ve ilişkilerimizi her alanda geliştirmek için bundan sonra görüşmeye hazırız, diyaloğa hazırız. Bu konuda Dendias’la birlikte çalışmaya devam etme konusunda hemfikiriz” diye konuştu.

“Hedef süreci başlatmak’

Dendias ise, sadece ikili değil, Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye arasındaki ilişkileri de değerlendirme fırsatı bulduklarını söyledi. İki ülke arasında çok sayıda fikir ayrılığı olduğunu anımsatan Dendias, bu görüşmenin hedefininse, “bir ilk anlaşma sürecini başlatmak olduğunu” belirtti. Yunan Dışişleri Bakanı, şu ifadeleri kullandı:

“Eğer mümkün olabilirse, daha sonra da aşamalı olarak zaman içerisinde bir normalleşmeye doğru ilerlemek amacındayız. Bir ekonomik iş birliği program listesi üzerinde anlaşma sağlandı. Kovid-19 aşı sertifikalarının karşılıklı tanınması konusunda anlaşmaya vardık. Aşı olmuş ya da test sonucu negatif çıkan vatandaşlar, karşılıklı olarak her iki ülkeyi ziyaret edebilecek. Bu durum, iki ülke arasındaki turizm faaliyetlerine ivme kazandıracaktır. Çavuşoğlu ile yaptığımız görüşme bir fırsat. (Bu görüşme) Miçotakis ile Erdoğan arasında NATO zirvesi marjında bir toplantı yapılmasını kararlaştırmak açısından da bir fırsat teşkil etti.”

Batı Trakya izlenimlerini anlattı

Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Yunanistan Başbakanı Miçotakis’le görüşmesinde Batı Trakya izlenimlerini ve Türk azınlığın sorunlarını aktardı, Türkiye’nin Rum Ortodoks azınlığa yaklaşımından da bazı örnekler verdi. Kıbrıs ve Doğu Akdeniz meselesine de değinilen görüşmede Çavuşoğlu, Türkiye’nin Kıbrıs’ta “hakça gelir paylaşımına” vurgu yaptı. Türkiye’nin Doğu Akdeniz konusunda AB’ye yaptığı çok taraflı konferans teklifinin de hatırlatıldığı görüşmede “Gelir paylaşımı sorununu çözersek Doğu Akdeniz’deki sorunun yüzde 51’ini de çözmüş oluruz” görüşü vurgulandı. AB’nin de konuşulduğu toplantıda, Türkiye’nin, iki ülke arasındaki sorunların başkalarının müdahalesiyle çözülemeyeceği mesajının bir kez daha hatırlatıldığı kaydedildi.

‘ABD’NİN YAKIN ÇALIŞMA ARZUSU VAR’

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ABD ile görüş ayrılığı olan konuların devam etmesine rağmen Joe Biden yönetiminin Türkiye ile yakın çalışma arzusunda olduğunu söyledi. Çavuşoğlu, “Biden telefonda Cumhurbaşkanımıza, ‘Siz de istiyorsanız, biz sizinle yakından çalışmak istiyoruz’ dedi. Ama aynı zamanda var olan sorunları aşmamız lazım” diye konuştu. Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal da, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman ile görüşmesini “ciddi ve yapıcı tutum içinde” sözleriyle değerlendirdi. Çavuşoğlu, Bakan Yardımcısı Önal’la birlikte Yunanistan ziyaretini izleyen basın mensuplarının sorularını yanıtladı. ABD Başkanı Joe Biden ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın NATO toplantısında gerçekleşecek görüşmeleri için saat ve tarih ayarlaması üzerinde çalışıldığını belirten Çavuşoğlu, kendisinin de Washington’a gidebileceğini ya da ABD’li mevkiidaşı Antony Blinken’in Türkiye’ye gelebileceğini belirtti.

Henüz tarihin netleşmediğini belirten Çavuşoğlu, Dışişleri Bakan Yardımcısı Önal ile birlikte özetle şunları söyledi:

Çavuşoğlu: ABD ile önceden devam eden görüş ayrılığımız olan konular devam ediyor. S-400 meselesi, ABD’nin Kuzey Suriye’de YPG’ye verdiği destek, FETÖ zaten malum mesele. Yeni yönetimle beraber sözde Ermeni soykırımı açıklaması, ilişkilerimizi daha olumsuz etkiledi. Tüm bunlar olurken, yeni yönetimin Türkiye’yle daha iyi ilişki içinde olma arayışını da görüyoruz. Daha iyi diyalog, daha iyi iş birliği. ABD, S-400’lerin F-35 sistemine gireceği, NATO sistemine zarar vereceği iddialarında bulundu. Biz de, ‘Bu iddialarda ciddiyseniz, NATO çatısı altında sizin uzmanlar, bizim uzmanlar, NATO’nun uzmanları bunu araştırsın’ dedik. Bu kadar şeffaf davrandık ama onlar bunu kabul etmedi. Şimdi ise ‘Teknik konuda teklifimizi kabul etmediniz ama siyasi olarak bir çalışma grubu oluşturalım’ (dedik). ABD’ye non paper verdikten sonra son telefon görüşmemizde, Blinken’a ‘cevap bekliyoruz’ diye hatırlattık.

Önal: Wendy Sherman’ı ciddi, yapıcı bir tutum içinde gördük. Gündemimizdeki en önemli konulardan biri Suriye. Daha, özel bir temsilci atamış değiller. Görüş farklılıklarımız olsa da, bunların hiçbirini paranteze almadan hepsine çözüm getirme anlayışıyla ele alma amacında olduğumuzu söyledik. Libya, Afganistan gibi alanlarda önemli bir iş birliği potansiyeli olduğunu onlar da görüyor. Bu istişarelerin kapsamını Afrika’ya Asya’ya kadar da uzatabileceğimizi konuştuk. Afrika’da artan bir görünürlüğümüz ve kapasitemiz var. ABD ile orada da bir potansiyel görüyoruz. İlişkileri sektörel bazda da artıracağız, fikir birliğine vardık. (S400 konusunda) Eski söylemi tekrar ediyorlar. Yeni bir yaklaşım yok.

Çavuşoğlu: (ABD, S-400’ü birlikte kontrol teklifi yaptı mı?) Tamamen, yüzde 100 bizim kontrolümüzde olacak. Pek çok mühendisi, teknisyeni Rusya’ya gönderdik eğitim için ve burada hiç Rus askeri ve uzmanı bulunmayacak. Hal böyleyken başka bir ülkeden gelen teklifi de kabul etmemiz mümkün değil ama böyle bir teklif olduğunu da hatırlamıyorum. ABD’de bizle yakın çalışma arzusu var. Biden telefonda Cumhurbaşkanımıza, ‘Siz de istiyorsanız, biz, sizinle yakından çalışmak istiyoruz’ dedi ama var olan sorunları aşmamız lazım... Diplomasi de bunun için lazım.

YPG çıkmaz sokak!

Çavuşoğlu: (ABD, YPG tavrında esner mi?) Bu sorun zaten demokratlardan başladı ve devam ediyor. Herhangi bir olumlu adım da görmedik.

Önal: Sherman ile görüşmemizde, Amerika için bu konunun çıkmaz sokak olduğunu vurguladık. Bunun da farkındalar aslında ama izahat getiremiyorlar. Neticede terörle iltisaklı bir yapıyla angajmana girdiler. ‘DEAŞ ile mücadele’ diye açıklamaya çalışıyorlar.

‘Ruslardan gelen mesajları görseniz’

Çavuşoğlu: (Rusya’nın seyahat kısıtlamasının arkasında Ukrayna Türkiye ilişkileri mi var?) Rusya’nın bize sürekli söylediği bunun siyasi olmadığı. Rakamların 60 bine çıkmasıyla, yeni varyantların da ülkeye girme riski olduğu söyleniyor. 1 Haziran’a geldik. Rakamlar da düştü umarım açarlar. Çünkü Rus turist de çok istiyor. Burada ev almış çok sayıda da Rus var. Onlardan gelen mesajları görseniz, ‘Açın bir türlü evimize gelemiyoruz’ (diyorlar)... Ukrayna ile ilişkilerimiz yeni değil. Ukrayna ile ilişkilerimizden Rusya’nın rahatsız olmaması lazım. Gizli saklı bir şey yok.

‘Mısır’la diyalog güçlenmeye başladı’

Önal: Mısır hala Ortadoğu’da en fazla ticaret yaptığımız, ilişkilerimizin en ileri düzeyde olduğu ülkelerden biri. Bölgesel barış bakımından nasıl katkı sağlayacağız? Mısır’ın potansiyel rolü ortada, onlar da bizim potansiyel rolümüzü görüyor. Bir de ikili ilişkilerde iyileştirme imkânı var mı? Bu iki unsur üzerinden tekrar diyaloğa girdik. Bu diyalog güçlenmeye başladı. İlkesel anlamda, özellikle üçüncü taraflarla ilişkilerde uluslararası örgütler içinde karşılıklı çıkarlarımızın gözetilmesinde bir anlayışa varıldı. Birbirimize engel çıkartmama ve yeri geldiğinde de yardımcı olma yönünde.