Enflasyonda bitmeyen tartışma: Sivri biber

2019 yılı Ocak ayı enflasyon rakamlarının açıklanmasıyla başlayan tartışma, çarliston biber, patlıcan, ıspanak ve sivri biber fiyatlarındaki artış. En yüksek fiyat artışı yüzde 87.87 ile çarliston biberde olmuş. Onu yüzde 80.94 ile patlıcan izlemişti. Sivri biberde yüzde 63.84, taze fasulyede de yüzde 53.31 artış kaydedilmiş. Şahsen bir tek mevsim sebzesi ıspanaktaki yüzde 67.63’lük artışın nedenini merak ettim. Diğerleri malûm, mevsim sebzesi değil.

Kaç ildeki, kaç orta halli semt pazarında bu aylarda yığma patlıcan, taze fasulye, çarliston ve sivri biber tezgahının başına doluşmuş alıcı görebilirsiniz? Belki nefsi köreltmek için, o da kiloyla değil, üç liralık, beş liralık alan varsa... Çünkü yazın, hem de sonuna doğru, o orta halli semt pazarlarından, şimdinin dörtte, beşte bir fiyatına alınan patlıcanlar karnıyarık olmak üzere dondurucuda yerini aldı. Ya da bol güneşte dolmalık biberlerle birlikte kurutuldu. Az çekirdekli domates, çarliston yada sivri biberlerle kaynatılarak menemenlik yada yemeklik kullanılmak üzere cam şişelere konuldu. Taze fasulye, barbunya ve bamya ayıklanıp dondurucuda, patlıcanların yanına yerleştirildi. Bunları bir ihtiyaç duymayan, ‘ne işim olur bunlarla, alırım hazırını’ diyen yapmadı. Bir de mevsiminde bile alamayacak olan.

‘Yemeyiverin’

Üstelik bu tartışma yeni de değil. Yaklaşık 20 yıl önce aynı konuda, hemen hemen aynı başlıklarla yazdığımız haberleri hatırlıyorum. 2000 yılında dönemin Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel kadınlara seslenmiş ve enflasyonla mücadele için bir süre sivri biber yenilmemesini tavsiye etmişti. Yine şubat ayıydı. Enflasyon rakamları açıklanmış ve sivribiberdeki fiyat artışı tartışılmaya başlanmıştı. Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği (KA-DER) ile enflasyonla mücadele programını anlatmak üzere bir araya gelen Gazi Erçel fiyatı artan malın alınmamasını tavsiye ederek ‘‘Geçen hafta biberin fiyatı 1 milyon liraya yükselmiş olabilir, almadığınız takdirde fiyatlar otomatik olarak 1 milyon liranın altına inecektir. İki, üç ay tüketiminizi erteleyin, yazın ucuzlayacaktır, ne olur bir sivribiber yemeyiverin’’ demişti. Günlerce tartışılmıştı bu sözler. Eleştiren de olmuştu, hak veren de.

Ancak ev kadınları Erçel ile doğal ittifak kurmuştu o dönemde. Milliyet gazetesinde bir haber vardı, başlığı: Yeşil Biber Örgütü’ydü. Erçel’in sözlerinin yeni bir kadın hareketi yarattığı belirtiliyor ve yakalarında yeşil biber rozeti taşıyacak kadınların et, yağ, bakliyat, süt ve süt ürünleri gibi zorunlu tüketim mallarının fiyatlarını dükkan dükkan takip edecekleri söyleniyordu. Kadınlar tespitlerini siyasi partilerin kadın kollarına iletecek, onlar da bültenler aracılığıyla ev kadınlarına hangi malın nerede daha ucuz, nerede daha pahalı olacağını bildirecekti.

Tanzim ne olacak?

Kabine bu kez pahalı ürüne karşı tüketiciye tanzim satış ile çözüm sunuyor. Belediyelerin kuracağı tanzim satış noktaları ile doğrudan üreticiden alınan ürünler, kâr amacı gütmeden tüketiciye ucuza satılacak. Gelen bilgilere göre Ankara’da bugünden itibaren 30 noktada patates, soğan, kabak, domates, salatalık, biber ve patlıcan daha uygun fiyatla satışa sunulacak. Soğan ve patates dışında, hangisi mevsim sebzesi? Yolunu tanzim satışa düşüreceklere mevsim ürünü lahana, pırasa, ıspanak, karnabahar, portakal, mandalina hatta mümkünse balık, tavuk, et, nohut, pirinci daha ucuza sunmak daha iyi olmaz mı?