‘Cehennemde bırakmadık’
Birçok ülke Suriye’ye giden vatandaşlarının geri dönüşüne izin vermez, vatandaşlıktan çıkarırken, Kazakistan iki operasyonla 278 Kazak’ı tahliye etti. Kazakistan’ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, “Operasyonun nedeni televizyonlarda gördüğümüz çekik gözlü Kazak çocukları” dedi
“Jusan (pelin otu) bozkırda yetişen çok kokulu, açık mavi renkte bir ot. Herhangi bir Kazak’a bozkırda senin için en önemli ot nedir deseniz, Jusan der. Eskiden yurtdışına çıkanlar vatan kokusu için yanında jusan otu getirirmiş...” Kazakistan’ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, çoğu çocuk 278 Kazağın Suriye’den tahliye operasyonuna neden Jusan adı verildiğini bu sözlerle anlattı. Operasyonun ilki Kazakistan’ın kurucu Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in talimatıyla 3 aylık hazırlık döneminin ardından Ocak’ta gerçekleştirildi, 47 kişi tahliye edildi. İlkinin beş katı büyüklüğündeki ikincisi 7-9 Mayıs’ta yapıldı, yine çoğu çocuk 231 Kazak Suriye’den çıkarıldı. Saparbekuly, Milliyet’e operasyonun ayrıntılarını anlattı:
KAZAK ÇOCUĞU DIŞARIDA BIRAKILMAZ: Bizim bir atasözümüz var, ‘balalı üy bazar, balasız üy mazar’ deriz. Yani, ‘çocuklu ev pazar, çocuksuz ev mezardır’. Toplumumuzda çocuk çok önemlidir. Operasyonun nedeni televizyonlarda gördüğümüz o çekik gözlü Kazak çocuklarının gözyaşları. Topluma vicdan azabı çektirdi. Bizim toplumumuzda hiçbir Kazak çocuğunun dışarıda bırakılmaması vardır. Devlet vicdani sorumluluğun, hukuki gereğini yerine getirdi. Ayrıca çocuklar hiçbir zaman anne babalarının yaptıkları hatalardan sorumlu tutulamaz.
TEHLİKE ARTAR: Ülkenin güvenliği sadece içeri kapanarak sağlanmaz. Çünkü dışarıda da bir tehdit var. Vatandaşlarınız ne kadar çok orada kalırsa o kadar tehlike artacaktır. Oraya bir tohum ekilmiş. Uygun ortamda gelişmeye başlayacak. 5-10 kişi, 100- 500 kişi olduğunda, dış güçler kullanmak isteyecek.
İNCE DİPLOMASİ YÜRÜTÜLDÜ: Operasyonda diplomasi, güvenlik, protokol, iletişim ve devletin itibarı var. İnce diplomasi gerektiren bir operasyondu. ABD ile temasta olduk. Suriye birbirine zıt çıkarların olduğu bir yer. Müttefiklerimizin çıkarlarını da korumak zorundaydık. Birçok kanal denenerek, en uygun olan kanaldan yaptık.
VATANDAŞA SAHİP ÇIKILMALI: Bazı uzmanlar, ‘Kazakistan bu operasyon ile medeni bir toplum ve devlet olduğunu kanıtladı’ diyor. Çünkü medeni toplum ve devlet, her ferde önem vermektir. Fertler hata yapabilir. Ama bu vatandaşlıktan çıkarılması ya da bir cehennem olan Suriye’de bırakılması anlamına gelmiyor. Devletin her yerde kendi vatandaşına sahip çıkması gerekiyor. İngiltere’nin bir vatandaşının geriye dönüp dönmemesi konusunda toplum ikiye bölündü. Bizde öyle bir şey olmadı.
REHABİLİTASYONDAN GEÇİYORLAR: Getirilmeleri manevi istikrar ve güvenlik açısından önemli. Gidenler, cihata gittiklerini düşünüyorlardı. Uzmanlarla bunun cihat olmadığını, devlet olarak anlatmaya çalıştık. Ne kadar etkili oldu orası tartışılır. İnsanların yaşadıklarını anlatması toplumda ayrı bir tesir oluşturdu. Getirilenlerin rehabilitasyon süreçleri oldukça başarılı geçti. Psikolojik, dini, sosyolojik ve maddi yardım yapıldı. Kadınlar ailelerine dönerken, çocuklar okullarına gitti. Bu bizi ikinci operasyona itti.
TEHDİT OLMAYANLAR ÇOĞUNLUKTA: ‘Suriye’den gelenler Kazakistan için risk oluşturmuyor mu?’ diye soruluyor. Sizde de bizde de bir söz var, ‘serçeden korkan darı ekmez’ diye. Bu riski almamız gerekiyordu. Gelenler iki grup; gerçekleri görüp pişman olanlar ve olmayanlar, radikal görüşlerinden vazgeçmeyenler. Tehdit olanlar güvenlik güçlerinin kontrolünde kalacak. Tehdit olmayanlar çoğunlukta olduğu için vicdanımız rahat. Geri dönenler bilgi aktarıyor. Nasıl bu sürece dahil oldu, gitmesinde etkili olan kişiler, gruplar, iletişim ağı konusunda yardımcı oluyor. Devlet olarak eksiklerimizi tespit etmek açısından önemli. Almamız gereken önlemler konusunda yardımcı olacak.
Tahliye gününde doğum!
Jusan-1; 6 Ocak 2019’da yapıldı. Altısı erkek, 11’i kadın, 30’u çocuk, 47 Kazak tahliye edildi. İlkinin beş katı büyüklüğündeki Jusan-2, 7-9 Mayıs 2019’da yapıldı. 16 erkek, 59 kadın, 156’sı çocuk, 231 Kazak getirildi. Çocukların çoğunluğu 1 ile 5 yaş arasında. Tahliye gününde doğan bir günlük bebek için tereddüt yaşandı. Doktorlar risk alarak tahliyesine karar verdi. Kazakistan’a getirilenlerden 20’si, terörist eylemlerde bulundukları gerekçesiyle gözaltında. Haklarında deliller toplanıyor. Yargılamaları yapılacak.