Bekçi ve İstatistik

Meclis Genel Kurulu’nda yarından itibaren görüşmeleri devam edecek olan Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanun Teklifi üzerinde AK Parti ve MHP bir tarafta; CHP, İYİ Parti ve HDP öteki tarafta duruyor, mutabakat yok. CHP örneğin, “bekçilik müessesine karşı değiliz” diyor ama teklifi birçok açıdan eleştiriyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan “Gece yatarken bekçi düdüğü duymak istiyorum” sözünden dolayı bekçiliğin tekrar canlandırıldığından başlıyor eleştiriler, İYİ Parti’nin “Bu bekçiler mahalle bekçisi mi, ahlâk bekçisi mi, rejim bekçisi mi?”, “milis güçlere yasal kılıf giydiriyorsunuz”, “Jurnalcilik ya da kişisel özgürlüklerin sınırlandırılmasından başka bir işe yaramayacak” iddialarıyla devam ediyor. HDP ise en sert ithamda bulunarak, “Yeni bir paralel kolluk”, “Parti devletine yeni silahlı güçler ekleniyor, mesele ortada, niyet vahim” diyor.

İçişleri hazırlık yaptı

Görünen o ki; komisyon aşaması da “hararetli” geçmiş olan teklifin genel kurul etabı için İçişleri Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü tam hazırlık yapmış. İçişleri Komisyonu üyeleri için fotoğraflı, grafikli, tarihi ve istatistiki bilgilerin yer aldığı iki ayrı not hazırlamış. Muhalefetin soruların “bir kısmına” bu not yanıt veriyor.

Öncelikle bekçiliğin yeni bir müessese olmadığı hatırlatılıyor. Osmanlı’da uygulaması var. 1914’de Çarşı ve Mahalle Bekçileri adıyla bir kanun çıkıyor. 1966’daki düzenleme ile de bekçilerin varlığı devam ediyor. Bugün 54 yıllık kanunda değişiklik talep ediliyor.  Kökeni eski olmasına rağmen, fiiliyatta bekçilik neredeyse ortadan kalkmış.

1995 öncesinde, 19 bine yakın bekçi varken, 1995’den 2016’ya kadar hiç bekçi alımı yapılmamış. Bekçi alımı tekrar 2015’te başlarken mevcut sayısı 3 bin 520. 1995 öncesinde göreve başlamış, bugün aktif görevine devam eden bin 475 bekçi var. 2016’da alımlar tekrar bin 527 bekçi ile başlıyor. O zamandan bu yana en yüksek alım 10 bin 232 kişi ile 2019 yılında. Gelinen noktada, Türkiye genelinde sadece 70’i kadın olmak üzere, 28 bin 266 bekçi görev yapıyor. İstihdam süreci devam eden 8 bin 242 bekçi var. 1041 bekçinin işlemleri devam ediyor. Süreç sonunda toplam sayının 29 bin 307 olacağı hesaplanıyor.

Peki eğitimsizler mi? Bekçilerin yüzde 19,4’ü (5 bin 480) üniversite mezunu. Yüzde 17,27’si (4 bin 845) yüksekokul, yüzde 59,8’i (16 bin 911) lise, yüzde 3,3’ü (932) orta okul, binde 3’ü (98) ilkokul mezunu. Rakamlardan bunların da 1995 öncesinde alınan personel olduğu anlaşılıyor. Ancak muhalefet bu noktada bekçilik eğitiminde verilen 6’şar saatlik demokrasi ve insan hakları, sosyal ve psikolojik kitle yönetimi, halkla ilişkiler derslerinin yetersizliğine vurgu yapıyor.

Çalışmada bekçilerin suçu önlemedeki başarılarına ilişkin olarak ise şu bilgiler veriliyor: 2018-2019 yılı karşılaştırıldığında ülke genelinde hırsızlık suçlarında yüzde 8,7 düşüş, özellikle evden hırsızlık suçunda 15,3 düşüş tespit edilmiş. Evden hırsızlık sayısı 2018 Ocak-2020 Mart arasında İstanbul’da yüzde 71’den 19’a, Ankara’da yüzde 24’ten 2’ye, İzmir’de yüzde 15’ten 4’e düşmüş.

1 Eylül 2018 ile 31 Mayıs 2020 arasında 130 bin 680 kişi hakkında adli işlem yapılmış. 4 bin 862 hırsızlık olayına müdahale edilmiş. 1219 kayıp çocuk, 3 bin 959 yetişkin kayıp bulunmuş, 75 bin 753 aranan hakkında işlem yapılmış. 276 bin 832 gram uyuşturucu toz (eroin, kokain vb) ve 82 bin 918 hap ele geçirilmiş. Ayrıca 22 adet uzun namlulu silah, 2598 adet tabanca, 1001 adet av tüfeği, 7 adet el yapımı patlayıcı, 6 el bombası, 25 bin 372 adet mermi/av tüfeği kartuşu, 3 bin 633 adet kuru sıkı tabanca, 3 bin 761 adet tabanca şarjörü ve muhtelif parçaları...

Teklifin Meclis gündeminde yerini bulmasının nedenlerinden biri İzmir, Bursa, Mardin’de örneği ortaya çıkan, kimlik kontrolü yapma nedeniyle mahkemelere yansıyan vakalar. Bu vakalarda hapis cezasına çarptırılan bekçiler de var. Bakanlık bekçilerin şüpheli olarak karıştığı olaylara da milletvekillerine gönderdiği çalışmada yer vermiş. Bekçilerin şüpheli olarak karıştıkları olay sayısı 1028, müşteki/mağdur olarak karışılan olay sayısı 8 bin 325. 2016’dan bugüne bekçilerin aldığı toplam disiplin cezası 563, devam eden işlem sayısı 1124. 2016’dan bu güne kadar 22 bekçi meslekten çıkarılmış.

CHP Anayasa Mahkemesi’ni işaret ediyor

İçişleri Bakanlığı’nın bekçilerin yetkileri, sınırları, doğru bilinen yanlışlar ve yanlışlar uygulamalar konusunda bilgilendirmeyi sürdüreceği, Bakan Süleyman Soylu’nun geçen hafta yaptığı sosyal medya paylaşımdan da anlaşılıyor. Bunun gerekeceğinin göstergesi, CHP’nin Anayasa Mahkemesi’ne gitme hazırlığı...

Gelen bilgilere göre CHP, bu haliyle yasalaşması durumunda, düzenlemenin iptali için Anayasa Mahkemesi’nin kapısını çalacak. CHP İstanbul Milletvekili, Anayasa Profesörü İbrahim Kaboğlu da bir süredir yaptığı açıklamalarda gerekçelerini anlatıp, bunun işaretini veriyor.

Önümüzdeki günlerde bekçilik kurumunu artıları ve tereddütleriyle konuşmaya devam edeceğiz.