Suriye muhalefeti izliyor

Türkiye ile Suriye arasında bakan düzeyinde görüşmeler başladı ama geçen hafta da yazdığımız gibi, Moskova’daki o görüşme bütün tabloyu değiştirecek nitelikte değildi. İki taraf da temkinli... Şimdi Ocak ayının ikinci yarısında yapılması planlanan dışişleri bakanları görüşmesi merakla bekleniyor.

Suriye muhalefeti Ankara ile Şam arasındaki bu temasları hem dikkatle hem de biraz tedirgin şekilde izliyor. Görüştüğüm bazı muhalefet yetkilileri, Türk hükümetinin kendilerine rağmen adım atmayacağına inanıyor, geçen hafta Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüşmelerinin ise “çok samimi ve açık geçtiğini” ifade ediyor. Bazıları da sürecin bu kadar hızlı akmasından bir miktar endişeli. Hafta içi Çavuşoğlu’nun Suriye muhalefetinin temsilcileriyle görüşmesinin, Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın “Suriyeli kardeşlerimize rağmen adım atmayız” mesajlarının sebebi biraz da o tedirginliği gidermekti.

Suriye muhalefetinin görüşme sonrası yaptıkları açıklamada yaşadıkları tedirginliğin izlerini görmek mümkündü. Muhalifler, “Türkiye’nin Suriyeli muhaliflerin güçlü bir müttefiki olduğunu ve Suriye halkının özgürlük, demokrasi özlemlerinin kararlı bir destekçisi olduğunu” vurguladı. Türkiye’den bu duruşunu ve BM kararlarına bağlılığını sürdürmesini istedi.

Konuştuğum bir başka isim, Suriye Geçici Hükümeti Başkanı Abdurrahman Mustafa ise bugüne kadar rejimle görüşen hiç kimsenin Esad’dan bir şey alamadığını hatırlattı, Türkiye’nin Suriye rejimi ile görüşmesinin kendi kararı olacağını söyledi ama “Esad’ın tutumu yüzünden bu çabaların bir sonuç getireceğine inanmadığını” da ekledi.

Yine tasarı sancısı

Suriye’ye uluslararası kuruluşların yardımları yıllardır Türkiye üzerinden gidiyor. Bir başka deyişle Suriye’ye açılan son kapı Türkiye. Bu kapı, 2014’ten beri 2642 sayılı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararı ile açık kalabiliyor ve her yıl bu kararın yenilenmesi suretiyle Suriye içine yardımlar götürülebiliyor. Her yıl (son dönemde süre 6 aya inmişti) sürenin dolmasına kısa süre kala aynı şey oluyor ve sürenin uzatılması için Rusya’yı ikna çabaları başlıyor.

Bu yıl da süre 10 Ocak’ta dolacak. BM Güvenlik Konseyi süreyi uzatmazsa, Esad rejimi kontrolünde olmayan bölgelerde yaşayan 4.1 milyon insan için büyük bir kriz baş gösterecek. Bu sebeple Rusya’yı ikna çabaları yeniden hız kazanmıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu hafta içinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı telefon görüşmesinin gündemi ağırlıklı olarak Ukrayna Savaşı’ydı ama Suriye başlığı altında Erdoğan’ın bu konuyu da gündeme getirmiş olması kuvvetle muhtemel. Rusya’nın tasarı ile ilgili kararını ise yarın açıklaması bekleniyor.

ABD ve Suriye’yle normalleşme

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Esad rejimiyle normalleşme çabalarıyla ilgili soruya, “Politikamız değişmedi, normalleşmeyeceğiz ve diğer ülkelerin Esad rejimiyle ilişkilerini normalleştirmesini desteklemiyoruz” yanıtını verdi. Bu açıklamalar, basında geniş yer buldu ama bu, aslında ABD yönetiminden gelen ilk tepki değil. Daha önce de net şekilde Esad ile ilişkileri normalleştirme yönünde atılan ve/veya atılacak adımlara tepki gösterilmişti, “Esad rejimiyle işbirliği yapmayı düşünen devletleri, rejimin son on yılda Suriyeliler üzerinde uyguladığı korkunç zulmü, insani yardım ve güvenliğe erişimini engellemeye yönelik devam eden çabalarını dikkatle değerlendirmeye çağırıyoruz” açıklamaları yapmışlardı.

Benim konuştuğum ABD’li yetkililer de “Suriye’de siyasi geçiş sürecinin durma noktasına geldiğini” hatırlatmış, Türkiye gibi bölge ülkeleriyle normalleşme adımları atmasının Esad’ı “galip geldim düşüncesine itmesinden endişe ettiklerini” söylemişti. Bu halin, “işlediği tüm savaş suçları ortadayken Esad üzerinde meşruiyet kazandığı algısı yaratmasını da istemediklerini” ifade etmişlerdi. Tabii bu noktada Suriye savaşındaki şu kritik kırılma noktasını unutmamak gerekiyor.

ABD, daha sonra BM raporlarıyla da kanıtlanmış kimyasal silah kullanımına rağmen Suriye’ye müdahale planlarını Rusya ile yaptığı anlaşma üzerine rafa kaldırmıştı. “Eli kanlı Esad görevde kalamaz” pozisyonunu da pek çok ülkeden önce yumuşatan ülke Amerika idi.

Savaş, kış ve taktik

Bu hafta Ukrayna, Donetsk bölgesinde Rus Silahlı Kuvvetleri’nin geçici olarak konuşlandığı bir üsse füze saldırısı yaptı. Ukrayna’nın iddiasına göre 400, Moskova’dan gelen resmî açıklamalara göre 89 Rus askeri öldü. Son dönemde füze ve drone saldırılarının sayısı arttı. Bu da “savaşın şekli ve taktikleri değişiyor mu?” sorusunu gündeme taşıdı. Zira savaş öncesinde ağırlıklı olarak Sovyet teknolojisine dayalı Ukrayna ordusu envanteri, savaşla birlikte ABD teknolojisine dönüştü. Biden yönetiminin yaklaşık 25 milyar dolarlık askeri ekipman desteği, Ukrayna’nın özellikle insansız hava aracı ve füze sistemlerini güçlendirdi, muharebede de Rusya’ya ağır kayıplar verdirmeye başladı.

Savunma Sanayi uzmanı Arda Mevlütoğlu’na göre savaşın şeklinin dönüştüğüne dair bir öngörüde bulunmak için erken. Mevlütoğlu, “Mevsim şartları, bölgedeki soğuk, yağışlı hava sebepleriyle manevra kabiliyeti azaldı. Her iki tarafın birlikleri statik muharebeye devam ediyorlar. Burada da füze ve topçu isabet kapasitesi iyi olan Ukrayna’nın bu tür ‘vurucu, sonuç alıcı, kayıp verdirici’ taarruzlara, Rusya’nın da buna karşı ‘cezalandırıcı’ saldırılara devam edeceğini öngörebiliriz.” diyor.

Mevlütoğlu, “En azından kışın sonuna kadar ağır kayıpların verildiği, karşılıklı saldırıların olduğu bir süreci öngörüyorum” ifadelerini kullandı.

Ukrayna’ya ABD yardımı

1.600 Stinger hava savunma sistemi

8.500 Javelin tank-savar füze sistemi

20 Mi-17 helikopteri

45 T-72B tankı

46.000 anti zırh sistemleri

700 taktiksel insansız hava aracı

Patriot hava savunma sistemi

Karadan havaya NASAMS sistemleri

Hawk hava savunma sistem füzeleri

Lazer güdümlü roket sistemleri, uydu terminalleri ve antenleri

Gece görüş sistemleri, uydu görüntü servisleri

Kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer silahlara karşı koruyucu ekipman

Frekans karıştırıcı sistemler