Filistin barometresi: Abbas gitsin!

İsrail’in Gazze’ye saldırıları 43 gündür devam ediyor. Son olarak Gazze’nin güneyindeki Zeytun mahallesinde bir okulu hedef alması, bu saldırıların Kuzey ile sınırlı kalmayacağını gösteriyor. Ayrıca İsrail Başbakanı Binyamin Nethanyahu’nun “İsrail’e bir tehdit oluşturmaması için, ordu, gerektiği sürece Gazze Şeridi’nin kontrolünü sürdürecek” demesi işgalin genişleyeceğini gösteriyor. Hedef “Hamas’ı bitirmek” ise, sonrasında Gazze’yi kim yönetebilir sorusuna Nethanyahu “El Fetih değil” diye net bir cevap da verdi.

Arap Birliği ve İslâm İşbirliği Teşkilatı’nın 11 Kasım’da Riyad’da yaptıkları toplantıda Hamas’ı dışlayarak Filistin Kurtuluş Örgütü’nü “Filistin’in tek meşru temsilcisi” diye nitelendirmesi dikkat çekiciydi. Küresel ve bölgesel güçlerin Filistin halkı için bir gelecek biçtiği ortada. Peki ama Filistinliler ne düşünüyor?

Yıllardır dört bir tarafından kuşatılmış, ambargo altında bir bölge olan Gazze, bu haliyle bir “kapalı kutu” olduğu için orada yaşayanların siyasi tercihlerinin nasıl ve neye doğru evrildiği hakkında kesin bilgilere sahip değiliz. Ama görünen o ki, bu konuda o kadar da karanlıkta değiliz. Geçtiğimiz günlerde konuştuğumuz TEPAV Ortadoğu ve Orta Asya Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Prof. Dr. Hilmi Demir, “Arap Barometresi” isimli sivil toplum örgütü (STK) ile Filistin Adalet Bakanlığı’na bağlı Filistin Politika Analizi Merkezi’nin çalışmalarına dikkat çekmişti. Bu STK’lar, 2007’den bu yana çeşitli aralıklarla Filistinlilerin kontrolündeki iki bölgede de (Gazze ve Batı Şeria) anketler yapıyor. Grup, son araştırmasına 7 Ekim saldırılarından bir hafta önce başladı, saldırıların bir gün sonrasında da tamamladı.

Batı Şeria’da 790, Gazze’de ise 399 kişiyle (Gazze’deki görüşmeler 6 Ekim’de bitti) yüz yüze görüştü. Elbette 7 Ekim vak’ası görüşleri dramatik şekilde değiştirdi ve tablo bugün tamamen farklı ama yine de Filistinlilerin o saldırıdan önce ne düşündüğüne bakmak anlamlı.

Hamas insanların isteklerine ne kadar duyarlı?

Çok değil: Yüzde 45

Hiç değil: Yüzde 29

Büyük ölçüde: Yüzde 22

Çok duyarlı: Yüzde 3

Bilmiyorum/Cevap vermek istemiyorum: Yüzde 1

Hamas hükümetine ne kadar güveniyorsunuz?

(Arap Barometresi-Eylül 2023)

Hiç güvenmiyorum: Yüzde 44

Çok güvenmiyorum: Yüzde 23

Biraz güveniyorum: Yüzde 19

Güveniyorum: Yüzde 10

Bilmiyorum/Cevap vermek istemiyorum: Yüzde 4

Filistin Kurtuluş Örgütü hakkında ne düşünüyorsunuz?

Filistin halkına yük: Yüzde 52

Abbas istifa etmeli: Yüzde 67

Bugün seçim olsa kime oy verirsiniz?

Bilmiyorum/ Cevap vermek istemiyorum: Yüzde 32

Mervan Barguti: Yüzde 32

(Birinci ve ikinci intifidanın lideri, 2002’den beri İsrail cezaevinde tutuklu)

İsmail Haniye: Yüzde 24

Mahmud Abbas: Yüzde 12

Kendinizi hangi gruba yakın hissediyorsunuz?

El Fetih: Yüzde 30

Hamas: Yüzde 27

İslami Cihad: Yüzde 8

Diğer: Yüzde 13

Partisiz: Yüzde 14

Bilmiyorum/Cevap vermek istemeyen: Yüzde 8

İsrail-Filistin sorununun çözüm formülü nedir?

1967 sınırlarında iki devletli çözüm: Yüzde 54

Tek devlet: Yüzde 9

Konfederasyon: Yüzde 10

Diğer: 20 Bilmiyorum: Yüzde 7

Arap ülkeleri ve İsrail ilişkilerinin normalleşmesi ile ilgili ne düşünüyorsunuz?

Güçlü şekilde destekliyorum: Yüzde 1

Destekliyorum: Yüzde 9

Karşıyım: Yüzde 38

Şiddetle karşıyım: Yüzde 52

Bilmiyorum/Cevap vermek istemiyorum: Yüzde 1

Tüm bu tabloyu bazı ekler yaparak özetlemek gerekirse, Filistinliler Batı Şeria’da da Gazze’de de yönetimden memnun değil. Batı Şeria’da El Fetih hükümetine güvenin yüzde 19 olduğunu düşünürsek, halk, sorunlarını çözecek ya üçüncü bir yol ya da yeni bir lider arayışında. Zira ankete katılanların yüzde 30’unun mevcut isimlerden hiçbirini tercih etmemesi dramatik bir sonuç.

Ancak Arap Barometresi, Gazze üzerindeki baskı arttıkça Hamas’a yönelik desteğin arttığına dikkat çekiyor. Hamas, 2006 seçimlerinde Filistinlilerin oylarının yüzde 44,5’ini almıştı. Bu destek, 2007’de yani El Fetih ile çatışma sonrası yüzde 24’e kadar düştü. İsrail ablukayı artırdıkça, oran 2010’da yüzde 40’a çıktı; İsrail ablukayı esnettiğinde (2014) yüzde 35’e geriledi. 2021’deki yüzde 34’lük destek 7 Ekim saldırısı öncesinde yüzde 30’a kadar gerilemişti.

Elbette 7 Ekim saldırıları bugün bambaşka bir veriyi konuşmamıza sebep olacaktır ama son ankete göre, ‘30 yaşın altındaki yetişkinlerin yüzde 33’ünün Hamas’ı desteklediği, bu oranın 30 yaş ve üzeri yetişkinlerde yüzde 23 olduğu’ da dikkatten kaçırılmaması gereken bir veri. Son bir veri ile noktalayalım: 7 Ekim saldırılarından önce Gazze’yi terk etmek istemeyenlerin oranı yüzde 69’du.