Uzun süredir tartışılan “Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarı” komisyonda kabul edilerek Meclis gündemine geldi.
Tasarının bu haliyle yasalaşması halinde; 45 yaşını doldurmamış, 4/a ve 4/c’li çalışanlardan, Türk vatandaşı veya Mavi Kartlı olanlar için çalışmaya başladıkları tarihte işveren tarafından bireysel emeklilik sözleşmesi düzenlenecek ve bireysel emeklilik sistemine dahil edilecekler. Diğer taraftan, Kanunun yürürlük tarihinde 45 yaşını doldurmamış halihazırda çalışanlar için de ilgili hükümler geçerli olacak. Kanunun yürürlük tarihi ise 1 Ocak 2017.
Bakanlar Kurulu kapsamdaki işyerlerini belirlemeye yetkili olacağı için sektör veya çalışan temelli bir ayrım yapılması mümkün görünüyor.
Şirket seçilecek
İşveren bireysel emeklilik şirketleri ile bu konuda sözleşme imzalayarak sözleşme yapılacak şirketi belirleyebilecek. Ancak söz konusu şirketin Müsteşarlıkça uygun görülen bir şirket olması gerekiyor. Sistemde, işveren çalışan adına sisteme aktarılacak katkıyı en geç ücret ödeme gününü takip eden işgünü bireysel emeklilik şirketine aktarmak zorunda. İşverenin bu işlemi geciktirmesi sebebiyle çalışanın zararı olursa, söz konusu zararın işveren tarafından telafi edilmesi gerekecek.
İşveren çalışanın prime esas kazancının yüzde 3’üne karşılık gelen tutarı çalışan adına bireysel emeklilik şirketine aktaracak. Bu oran Bakanlar Kurulu tarafından iki katına çıkarılabilecek ve yüzde 1’e kadar azaltılabilecek. Çalışan isterse kendisi adına ödenecek katkı payının artırılmasını talep edebilecek.
Çıkmak istenirse
İşverenlerin çalışanları otomatik katılımla bireysel emeklilik sözleşmesi açıldığına dair bilgilendirmesi de gerekiyor. Çalışan bu bildirimden sonraki 2 ay içerisinde sözleşmeden cayma hakkına sahip. Cayma halinde katkı payları 10 gün içerisinde çalışana iade edilecek. Ayrıca, çalışan Müsteşarlıkça belirlenen durumlarda katkı payı ödenmesine ara verilmesini de talep edebilecek. 2 ay içerisinde cayma hakkını kullanmayan çalışanlara 1.000 TL’ye kadar ek devlet katkısı sağlanacak.
Çalışanlar, otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilme hakkına sahipler. Diğer taraftan, çalışanın sistemden ilk 3 yıl içinde çıkması halinde, devlet katkısı alması söz konusu değil. Bununla birlikte, 3 ila 6 yıl arasında sistemden çıkanlar devlet katkısındaki birikimlerinin yüzde 15’ini, 6 ila 10 yıl arasında çıkanlar yüzde 35’ini, 10 yılı tamamlayanlar yüzde 60’ını alabilecekler.
Sisteme katılım sadece çalışılan işyeri aracılığıyla olabilir. Dolayısıyla, çalışanın bireysel olarak sisteme dahil olması mümkün değil.
BES’i olanlar...
Otomatik katılımlı BES’e dahil olmak 45 yaş altı tüm çalışanlar için zorunlu. Yukarıda da belirtildiği üzere, kapsama giren çalışanlar, işverenleri tarafından otomatik olarak sisteme dahil edilecekler ancak çalışanların 2 ay sonra sistemden çıkma hakları var. Dolayısıyla, halihazırda bir bireysel emeklilik planına dahil olan çalışanların sistemden çıkmaları halinde iki BES’leri olmayacak. Diğer taraftan, çalışanların halihazırda dahil oldukları BES’i iptal ettirip otomatik katılıma geçmeleri imkanı bulunmuyor. Ancak isteyen çalışanlar otomatik katılımlı sistemde de kalabilecek; böylece iki BES’i olmuş olacak ve devletin otomatik katılım için sunduğu 1.000 TL’lik katkıdan da yararlanabilecek.
Otomatik katılımlı bireysel emeklilik sistemine geçilmesi işveren açısından yukarıda sayılan sorumlulukları doğuracak. Bu açıdan, işverenlerin bazı konu başlıklarını iş planına dahil etmesi ve çalışanlarına bilgilendirme yapması gerekiyor. İşverenin ilk etapta 1 Ocak 2017 tarihi itibarıyla 45 yaşını doldurmamış çalışanların sayısının belirlemesi, çalışanların süreçle ve özellikle cayma hakkı konusunda bilgilendirilmesi için gerekli belgeleri hazırlaması, işyerinde açılacak bireysel emeklilik hesapları için yetkili kuruluşlarla görüşmelere başlaması gerekiyor.