İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu yürürlüğe girdiğinden bu yana, gerek işçiye gerek işverene pek çok yeni yükümlülük getirdi. İşverenin söz konusu yükümlülükleri kuşkusuz çok daha kapsamlı. Bu anlamda, işverenler iş güvenliği profesyonellerini görevlendirmek, iş sağlığı ve güvenliği konusunda çalışanları bilgilendirmek, risk değerlendirmesi ve acil durum eylem planı yapmak gibi yeni yükümlülüklerle karşı karşıya kalırken; işçiler ise mesleklerine ilişkin mesleki yeterlilik belgesi alma zorunluluğunu yerine getirmek zorunda. Dahası, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı gereğince belirli meslekler açısından söz konusu olan bu zorunluluğu yerine getirmeyen çalışanlar işlerini kaybedebilirler.
Kimleri kapsıyor?
Kanun gereği, çok tehlikeli ve tehlikeli sektörlerde yer alan işyerlerinde “40 meslekte” istihdam edilen işçilerin mesleki eğitim alma zorunluluğu söz konusu. İlgili tebliğde, çok tehlikeli ve tehlikeli sektörlerde yürütülen işlere ilişkin sayılan mesleklerde, mesleki eğitimi bulunmayan işçilerin çalıştırılmaması gerekiyor. Söz konusu mesleklerde 25 Mayıs 2016 tarihinden itibaren mesleki yeterlilik belgesi olmayan işçilerin istihdam edilmesi mümkün olmayacak. Bununla birlikte, Mesleki Yeterlilik Kurumu yetkilileri, bu tarihten daha ileri bir tarihe herhangi bir ertelemenin söz konusu olmayacağını da belirtiyor ve hem işverenleri hem de ilgili mesleklerde mesleki yeterlilik belgesi bulunmayan işçileri uyarıyorlar.
Bu arada mesleki yeterlilik belgesi bulunmadan çalışılmayacak olan mesleklerin sayısının artırılması ve 106 meslekte bu zorunluluğun karşılanması yönünde yasal düzenlemeler yapılması planlanıyor.
Halihazırda çok tehlikeli ve tehlikeli sınıftaki işyerlerinde mesleki yeterlilik belgesi olmayan işçilerin çalıştırılmaması gereken bazı meslekler şöyle: Sıvacı, ısı yalıtımcısı, ahşap kalıpçısı. 25 Mayıs’tan sonra bu mesleklerde mesleki yeterlilik belgesi olmayanlar çalıştırılamayacak.
Dolayısıyla, söz konusu sorumluluk doğrudan işçinin kendisinde. Halihazırda sayılan mesleklerde mesleki yeterlilik belgesi olmadan çalışan işçileri, 25 Mayıs sonrasında işverenler geçerli nedenle, yani kıdem tazminatı ödeyerek işten çıkarabilecek.
İşçinin kıdem tazminatı hakkının doğmuş olması durumunda, işveren bu nedenle işten işçiye kıdem tazminatını ödemek zorundadır. Ancak işçi, o işverene bağlı olarak bir yıldan daha az süre çalışmamışsa kıdem tazminatını alamayacaktır. Mesleki yeterlilik belgesi bulunmaması nedeniyle işten çıkarılan işçi, işe iade davası açsa bile bu davayı kazanamayacak ve işine geri dönemeyecektir. Dahası, böyle bir nedenle işini kaybeden kişilerin belirtilen tarih sonrasında belge zorunluluğu nedeniyle diğer işyerlerinde de çalışabilmesi mümkün olmayacak.
İşçi başına 500 TL ceza...
Mesleki yeterlilik belgesi bulunmayan her bir işçi için işverene 500 TL ceza kesilecek. Bu durumda, örneğin inşaat sektöründe faaliyet gösteren bir işverenin mesleki yeterlilik belgesi bulunmayan 25 sıvacı çalıştırması, 12.500 TL’lik idari para cezası olarak kendisine dönecek.Dolayısıyla, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyeri olan işverenler belge zorunluluğu bulunan 40 meslekte istihdam ettikleri kişilerin mesleki yeterlilik belgesi olup olmadığını kontrol etmek zorundalar.
Yeterlilik belgesi almak için başvuran kişilerin sınav ve belge ücretlerine ilişkin teşvik mevcut. Bu kapsamında, belge almak için 2017 sonuna kadar Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından yetkilendirilmiş kurumlara başvuranların ilgili ücretlerinin tamamı, İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanıyor. Ancak bu ücretler asgari ücretin brüt tutarını geçmemeli. Ancak sınav sonucunda başarısız olanların sınav ve belge ücretlerinin Fon tarafından karşılanmadığını hatırlatalım. Dolayısıyla, başvuranların sınavları ciddiye almaları ve iyi hazırlanmaları şart.
