EYT’de akla takılan sorulara yanıtlar
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili yasa teklifinin bugün TBMM Başkanlığı’na sunulması bekleniyor. Prof. Dr. Cem Kılıç EYT ile ilgili aklınıza takılan soruları yanıtlıyor...
1 Soru: 11.12.1981 doğumluyum. 01.09.1996’da sigortaya başladım. 2001 senesine kadar aralıksız ödendi primlerim. 8.500 prim günüm var. Ne zaman emekli olabilirim?
EYT ile ilgili kanun henüz yasalaşmadı. Ancak bugün itibarıyla bildiğimiz yaş şartı olmasa da prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi şartlarının SSK’lılar için emekli aylığı bağlatmak için aranacağı yönünde. Siz bu şartlardan prim ödeme gün sayısını fazlasıyla karşılıyorsunuz. Kademeli geçiş tablosundaki prim gün sayısı şartı ya da 5.000 prim günü şartı da aransa prim gün sayınız aylık bağlatmak için yeterli.
Diğer yandan sigortalılık süresi hesabında bir detay söz konusu. Sigortalılık süresi kişi ilk kez sigortalı olduğunda başlar ve prim ödense de ödenmese de işlemeye devam eder. Ayrıca 18 yaş altındaki sigorta girişleri de dikkate alınır. Ancak 18 yaşından önce sigortalı olmuş kişilerin sigortalılık süresi hesabı 18 yaşına geldikleri tarihten itibaren başlatılır. Sizin durumunuzda da 15 yaşında sigortalı olduğunuz için sigortalılık süresi hesabı 11.12.1999 tarihinden itibaren hesaplanacak. 25 yıllık sigortalılık süresi şartını da 11.12.2024 tarihinde dolduracaksınız. Bu tarihte aylık bağlatma talebinde bulunabileceksiniz.
2 Soru: SGK girişim 1996. 2019’un 11. ayında iş kurduğumdan Bağ-Kurlu oldum. 2022’nin 6 ayından itibaren tekrar çalışan oldum ve devam ediyor. Toplam prim günüm 5839. 3261 gün SGK, 2578 gün Bağ-Kur. 44 yaşındayım. EYT’den emekli olabilir miyim?
İlk kez sigortalı olduğunuz tarih 8.9.1999 öncesinde olduğu için EYT ile ilgili yapılacak düzenlemeden yararlanabileceksiniz. Diğer yandan emekli olacağınız şartlar son 3.5 yıldaki gündeki sigortalılık statünüze göre belirleniyor. Son 2.520 günün yarısından fazlasında yani 1.261 günde SSK’lı olursanız 25 yıl sigortalılık süresi ve 5.825 ya da yasa 5.000 gün olarak çıkarsa 5.000 günle emekli olabilirsiniz. Ancak son 1.261 günde Bağ-Kur priminiz fazla olduğu için şu an 9.000 prim günüyle emekli olabilirsiniz. Son 210 gündür SSK’lı olduğunuz için 1.251 gün daha SSK’lı olarak çalıştıktan sonra priminiz ve sigortalılık süreniz yeterli olacağı için emekli aylığı bağlatabilirsiniz.
3 Soru: Doğum tarihim 11.07.1980. Sigorta girişim 06.06.1996 (16 yaş). 39 gün ödenmiş. Yıllar sonra iş yeri açtım ve Bağ-Kur’lu oldum. 14 yıl 1 ay 25 gün ödedim. Asker borçlanma hakkım var ama yapmadım. Sigorta hizmet binasında Bağ-Kur ödediğim için emekli olmam için 9000 gün prim gerektiği söylendi. Durumum nasıl gözüküyor?
İlk kez sigortalı olduğunuz tarih 8.9.1999 öncesinde olduğu için EYT ile ilgili yapılacak düzenlemenin kapsamındasınız. Yalnız sigortalılık süresi hesabınız 11.07.1998 tarihinden itibaren yapılacak. 18 yaş öncesindeki sigorta girişiniz dikkate alınıyor ama sigortalılık süreniz 18 yaşından itibaren hesaplanıyor. Diğer yandan son 1.261 gündür Bağ-Kur’lu olduğunuz için 5.825 ya da yasa 5.000 olarak çıkarsa 5.000 prim günüyle değil, 9.000 prim günüyle emekli olabilirsiniz. EYT ile ilgili kanun metni kamuoyuyla henüz paylaşılmadığı için Bağ-Kur’lular için gerekli erkeklerde 9.000, kadınlarda 7.200 prim günü şartının esnetilip esnetilmeyeceğini bilmiyoruz. Ancak bu konuda bir değişiklik olmazsa 9.000 günle emekli olabilirsiniz. 9.000 günden 3.553 gün eksiğiniz bulunuyor. Ya bu süreyi tamamlayarak Bağ-Kur’dan emekli olursunuz ya da Bağ-Kur’luluğunuzu sona erdirip 1.261 gün daha SSK’lı çalışarak SSK’dan emekli olursunuz.
4 Soru: 01.04.1998 girişliyim. Sanırım nisanda EYT’li olacağım. Başvuru yaparken hanemizde kayınvalidem de gözükmekte, toplam 6 kişiyiz, acaba maaşa bir katkısı olacak mı? 1999’da askerlik yaptım, askerliğimi yatırsam maaşımda artış olur mu?
Sigortalılık süresi şartını 01.04.2023’te dolduracaksınız. Bu tarihte prim gününüz de yeterliyse aylık bağlatabilirsiniz. Hanede bakmakla yükümlü olduğunuz kişi sayısı en düşük aylık hesabında dikkate alınan bir unsur ancak bunu belirtmenize gerek yok. SGK bunun tespitini elektronik sistem üzerinden yapıyor. 1999’da yaptığınız askerliğin borçlanılması halinde aylığa olumlu etkisi olup olmayacağı 8.9.1999 öncesi gösterge sisteminde sizin için belirlenen gösterge katsayısını değiştirip değiştirmeyeceğine göre belli olur. Bunun için 1999 öncesi SGK’ya bildirildiğiniz prime esas kazancın bilinmesi gerekir.
Hizmet tespit davası açmak...
5 Soru: 19.12.1982 doğumluyum. 20 Haziran - 15 Eylül 1999 arası işçi olarak çalıştım. Çalıştığım taşeron firma bazı işçilerin sigorta primlerini yatırırken benim gibi bazı işçilerin sigortasını yatırmadı. Geriye dönük hak talebinde bulunabilir miyim? Bunun için zaman aşımı söz konusu mu?
Hizmet tespit davası açmak için 5 yıllık hak düşürücü süre söz konusu. Sizin durumunuzda bu
süre aşılmış. Ancak bordro tanığı söz konusu ise ya da yazılı bir delille ispatlayabilecek durumdaysanız ALO 170 ya da şikayet kanallarını kullanarak talepte bulunabilirsiniz. Denetmen incelemesi sonrası sigorta bildiriminizin yapılması sağlanabilir.