ÇALIŞMA HAYATI İÇİN 4 ÖNEMLİ ADIM YOLDA
Torba kanunda çalışma hayatını yakından ilgilendiren dört önemli düzenlemenin önümüzdeki hafta içinde Meclis’te görüşülmesi bekleniyor. Nakdi ücret desteği, yeme - içme sektörü, sigorta prim teşviki ve geçici iş göremezlik ödeneğine ilişkin adımları birlikte inceleyelim
Önümüzdeki hafta Meclis gündemine gelmesi beklenen torba kanunda çalışma hayatını ilgilendiren dört önemli düzenleme var: Nakdi ücret desteği tutarının artırılması, yeme içme sektörüne yönelik olarak nakdi ücret desteği istisnası ve sigorta prim desteği, sigorta prim teşviklerinden geriye dönük 5 aylık yararlanma imkânının kaldırılması ile geçici iş göremezlik ödeneğinin hesaplanmasına ilişkin değişiklik.
Bu dört düzenleme ile koronavirüs salgınından en çok etkilenen sektörlerden bir tanesi olan yeme - içme sektörüne destek olunması ve sosyal güvenlik sisteminin mali dengesinin korunması hedefleniyor.
1 - Yeni bir destek devreye alınıyor
Torba kanunda yeme - içme sektörüne yönelik olarak yeni bir sigorta prim teşviki de var. Buna göre, yeme - içme sektöründeki işyerlerinde mart ayında istihdam edilen bütün çalışanlar için nisan ve mayıs aylarında ödenmesi gereken primlerden 1341.5 TL indirim yapılacak. Bu kapsamda mart ayında 3577 TL ücretle restoranda çalışan bir garson için işveren nisan ve mayıs aylarında ödemesi gereken primlerin tamamını ödememiş olacak.
Destek miktarı 1341.5 TL’yi geçemeyeceği için yalnızca asgari ücretin üzerindeki çalışanlar için işverenlerin prim borcu oluşacak. Asgari ücretten çalışan işçiler için ödenmesi gereken bütün primler işsizlik sigortası fonundan karşılanacak.
Geriye dönük durum
Torba kanunda yer alan bir düzenleme ile işverenlerin geriye dönük olarak sigorta prim teşviklerinden yararlanma imkanı ortadan kalkacak. Hali hazırda işverenler geriye dönük olarak 5 aylık beyanlarını değiştirerek sigorta prim teşviklerinden yararlanabiliyorlar. Torba kanunun hayata geçmesi sonrası işverenlere sağlanan bu imkan ortadan kalkacak ve işverenler yalnızca cari ay için sigorta prim teşvikleri bildirimini SGK’ya yapabilecek. Geriye dönük olarak beyanlarını değiştirerek sigorta prim teşviklerinden yararlanamayacaklar.
2 - ‘Rapor parası’ hesabı değişiyor
Analık durumunda kadın sigortalılara doğumdan önceki 8, doğumdan sonraki 8 hafta için ödenen rapor parası, bugün itibarıyla son 3 aydaki prime esas kazançlar üzerinden hesaplanıyor. Böyle olunca da özellikle taşrada hamile kadınların yüksek ücretler üzerinden sigortalı yapılması ile yüksek miktarlarda rapor parası alınması sağlanıyor.
Sahteciliğe son
Bu yöndeki sahte sigortalılıklar SGK’nın mali dengesini bozucu boyutlara ulaşmış durumda. Bu nedenle torba kanunda bir düzenlemeye gidilerek rapor parasının hesabında değişikliğe gidiliyor. Torba kanun sonrası rapor parası son 3 aydaki kazanca göre değil, son 12 aydaki kazanca göre hesaplanacak.
Bu sayede doğumdan önceki 3 ayda yüksek tutardan sigortalı gösterilerek rapor parası alınamayacak. Ayrıca son 3 ayda yüksekten sigortalı gösterilen sigortalılara ödenecek rapor parası da sınıra tabi tutulacak. Doğumdan önceki son 12 ay içerisinde 6 aydan az çalışması olan kişilere ödenecek rapor parası asgari ücretin günlük tutarının iki katını aşamayacak. Bu sayede doğum öncesi yüksekten sigortalı gösterilerek SGK’nın mali dengesini sarsıcı durumların önüne geçilmeye çalışılıyor. Diğer yandan bu düzenleme ile sigortalıların da korunması ve yüksek doğum parası vaadiyle sahte sigorta çetelerinin eline düşmesi engellenebilecektir.
3 - Nakdi ücret desteği 50 TL’ye yükseliyor
17 Mayıs 2021 tarihine kadar devam eden fesih yasağı kapsamında işverenler işçi çıkartamıyorlar. Fesih yasağı süresince işverenin işçiyi ücretsiz izne çıkartma hakkı var. İşveren bu hakkını kullandığında işçiye ücretsiz izinde olduğu her gün için 47.7 TL nakdi ücret desteği ödeniyor.
Torba kanundaki düzenleme ile bu rakam günlük 50 TL’ye çıkartılacak. Nisan ve mayıs ayları için günlük 50 TL üzerinden yapılacak ödemelerden damga vergisi de kesilmeyecek. Böyle olunca nisan ve mayıs aylarında bir ay boyunca nakdi ücret desteğinde olan işçinin eline toplam 1.500 TL geçecek.
Teşvik artacak
Nakdi ücret desteği tutarının 50 TL’ye çıkartılması ile birlikte nakdi ücret desteğine endeksli iki sigorta prim teşvikinin tutarı da günlük 50 TL olacak.
1 Ocak 2019 ila 17 Nisan 2020 tarihleri arasında işten çıkartılan ve Aralık 2020 itibarıyla ayrıldığı işyerinde işe alınan kişiler için uygulanan teşvik ile 1 Ocak 2019 ila 17 Nisan 2020 arasındaki en düşük istihdam sayısına ilave istihdam edilen kişiler için uygulanan teşviklerin tutarları da Nisan ayı ile birlikte günlük 50 TL olacak. Bu kapsamda işverenlere verilen teşvikin tutarı da aylık 1.500 TL’ye ulaşacak.
4 - Yeme - içme sektörü için istisna geliyor
Koronavirüs salgını süresince uygulanan fesih yasağı nakdi ücret desteği uygulamasında işçiye nakdi ücret desteği ödenebilmesi için 17 Nisan 2020 ve öncesinde çalışıyor olması gerekiyor. Bu tarihten sonra işe alınan kişiler ücretsiz izne gönderilseler bile nakdi ücret desteği alamıyorlar. Torba kanundaki düzenleme ile yeme - içme sektöründe ücretsiz izne çıkartılan işçiler için işe giriş tarihine bakılmadan nakdi ücret desteği ödenecek.
Dolayısıyla 17 Nisan 2020 tarihinden sonra bir lokantada işe başlayan garson da ücretsiz izne gönderildiğinde Nisan ve Mayıs ayları için günlük 50 TL nakdi ücret desteği alabilecek.