Kripto sanatta pandemi etkisi

Pandemi döneminde kripto sanata ilgi arttı, hatta sanat bir para birimine dönüştü. Nedeni basit; gerçek dünyada doğal afetlerden pandemilere ne kadar çaresiz kaldığımızı gördükçe artık sanal dünya daha güvenli geliyor. İşte kripto sanat ve NFT’ler hakkında bilmeniz gerekenler…

Çok şanslı bir şekilde bundan bir sene önce davet aldım kripto sanat grubuna. Dolayısıyla ilk dönem üretenlerindenim. Önümüzdeki günlerde de büyük ölçekli 5-6 online NFT sergim olacak. Dünyayı değiştirecek bir durum. Onun da öncülerinden biri oldum” dedi geçen hafta Dolapdere’de Pilevneli Gallery’de “Makine Hatıraları: Uzay” adlı sergisi açılan yeni medya sanatçısı Refik Anadol. Son günlerdeki gelişmelerin çok da sürpriz olmadığını söyledi: “Eğer pandemi olmasaydı kripto sanat olmazdı. Dolayısıyla pandeminin getirdiği bir reaksiyon. İnsanlar dijital dünyanın varlığını anladığı için ciddi bir üretim ve tüketim yöntemi bulmaları çok da sürpriz değil. Kripto sanat aslında 2018’den beri var. Sadece pandemi döneminde ilgi arttı ve değere dönüştü.”

Hiç süphesiz bunda Beeple’ın “Everyday” adlı dijital eserinin ya da New York Times’ın deyişiyle “jpg dosyası”nın 11 Mart’ta Christie’s müzayede evi tarafından açık artırmayla 69 milyon dolara satılmasının da etkisi çok. Oysa kripto sanat piyasasında bu satışı “69 milyon dolarlık bir pazarlama balonu” olarak değerlendirenler de var. Çünkü aslında Christie’s gibi geleneksel bir müzayede evini kripto sanat piyasası kabul etmiyor; sanatçıyla koleksiyonerin arasına girdiği ve eski kaldığı için.

Gerçek ve sanal hayat savaşı

Şimdi Sotheby’s de Christies’in ardından Türk dijital sanatçı Pak ile NFT piyasasına girmeye hazırlanıyor. Oysa kripto sanat piyasasında Christies’in yaptığı satışta NFT’nin tüm özelliklerinin karşılanmadığı düşünülüyor; bu da çok teknik detaylarla ayrı bir yazı konusu. Bir de sanatı son cephe olarak görenler var tabii, gerçek ve sanal hayat savaşında. İşte şimdi onu da alıyorlar elimizden aslında. Giderek kendimizi daha çok sanal dünyada güven içinde hissediyoruz; tabii bunda gerçek dünyada doğal afetlerden pandemilere dünyanın en büyük ekonomisine sahip ülkelerin de ne kadar çaresiz kaldığını görmemizin etkisi çok. Madem gerçek hayatta sonsuz paranız da olsa istediklerinizi yapmak için sonsuz engel çıkabiliyor karşınıza, o zaman sanal hayatta kendi ideal dünyanızı yaratmak mümkün. İşte artık sanat da resmen bunlar arasına katıldı, hatta daha da ileri giderek artık sanat NFT’ler ile bir para birimi haline geldi.

İnsan bocalasa da değişmiyor

Bir jpg dosyasına milyon dolarlar rahatlıkla veriliyor, çünkü insan gerçek dünyayla sanal dünya arasında ne kadar bocalarsa bocalasın değişmiyor. Sanal dünyada kendini ne kadar daha fazla güvende ve daha iyi hissetse de, aslında her şeyin en özelini, en eşi benzeri olmayanını isteyecek ve bu pazarlama balonunu her seferinde yiyip yutacak kadar zayıf. Yine de çağın gerisinde kalmamak için NFT hakkında bilmeniz gerekenleri okuyun ve kendi kararınızı kendiniz verin.

Beeple ve Everydays nedir?

Mike Winkleman, İngiltere’de her gün bir eskiz yaparak dikkatleri çeken bir sanatçıdan esinlenerek Cinema 4D adlı programı kullanarak “Everydays” adını verdiği projesine başladı. Kendi ismi yerine de Beeple ismini kullandı. Beeple, 1980’lerde meşhur olmuş bir oyuncağın adı. Beeple’ın günlük ürettiği seri ilk kez Mayıs 2007’de başladı. Gerçekten de Winkelmann 13 yıl boyunca hiçbir günü kaçırmadan “Everydays” için çizim yapmaya devam etti. 2018’de Louis Vuitton’un sanat yönetmeninden görsellerini kullanma konusunda teklif aldığında şaşırdı, sonrasında serisine ilgi artmaya hızla devam etti. “jpeg” olarak ürettiği dijital çizimleri nasıl satacağını başta bilmiyordu. 2020’nin ikinci yarısında ise blockchain teknolojisi ve ortaya çıkan kripto sanat pazarını araştırmaya başladı. Malum, NFT piyasası 2021’de popüler oldu. NFT pazarının dijital sanat oyuncularından Nifty Gateway, Eylül 2020’de Winkelmann’a Beeple’ın popülaritesine dikkatleri çeken bir mesaj attı. Bir gün bu üretimi bırakmayı düşünmesini sağladı, çünkü o zaman bu eserler çok değerli hale gelecekti. Winkelmann bu mesajın da etkisiyle eserlerini bu pazarda satmaya karar verdi.

Önce ekim ayında sadece test için üç eserini açık artırmaya çıkardı ve Nifty’yi anında çökertti. O dijital parçalardan biri olan “Kavşak” tam 66 bin 666 dolara satıldı. Daha sonraki açık artırmalarda yaptığı satışlardan 3.5 milyon dolar kazandı. Üstelik kazancının önemli bir bölümü de galeri sahibine gitmiyordu. Son olarak müzayede evi Christie’s şubatta MakersPlace adlı NFT oyuncusuyla birlikte ilk Beeple eserini açık artırmaya çıkardı. Beeple, Christie’s için ilk 5 bin günlük “Everydays” çizimlerinden oluşan bir mozaik yaptı. Beeple’ın “İlk 5000 Gün” adlı kolaj dijital eseri, 11 Mart’ta iki hafta süren açık artırmanın sonucunda 69 milyon dolara satıldı. Bu satışta iki önemli ilk yaşandı, biri 255 yıllık müzayede evi tarihinde ilk kez Beeple ile NFT pazarına girdi, ikincisi ise yine tarihinde ilk kez kripto para birimi olan Ethereum ile satış yaptı.

Yakın zamanda NFT ile satılanlar

En çok satılanların başında NBA Top Shot, Crypto Punks ve Street Fighter geliyor.

Kings of Leon’un 5 Mart’ta yayınlanan yeni albümü “When You See Yourself” piyasaya NFT olarak çıkan ilk albüm.

Twitter’ın kurucusu ve CEO’su Jack Dorsey, Mart 2006’da paylaştığı ilk tweet’i açık artırmayla sattı.

Elon Musk ile gündemimize giren şarkıcı Grimes’in, “War Nymph” adını verdiği 10 parçadan oluşan dijital koleksiyonu, sadece 20 dakikada 5.8 milyon dolara alıcı buldu.

Nyan Cat adlı kedi GIF’inin orijinali, yaratıcısı Chris Torres tarafından 580 bin dolara satıldı.

NFT hakkında bilmeniz gerekenler

NFT: Açılımı “Non-fungible-token”. Türkçeye “Değiştirilemez para çip” diye çevriliyor. Blockchain ağı üzerinde şifrelenmiş bir tür “kripto para” da demek mümkün. Özel olmasını sağlayan, başka bir örneğinin bulunmaması ve kendi türünden başka bir token ile takas edilememesi. NFT oluşturmak için dijital cüzdanınızın olması yeterli. Hatırlatalım, NFT’yi satın alınca eserin telif hakkını satın almış olmuyorsunuz, telif hakkı sahibi kişi eserin kopyalarını üretip ayrı NFT’ler haline getirip satabilir ya da ücretsiz yayınlayabilir. Burada satın alınan esas şey, “gerçekliği kanıtlanabilir” olması.

Blockchain: Blockzinciri, bilgisayar teknolojisinde birbirine zincir halinde bağlı blokların tuttuğu ve sürekli büyüyen bir işlem kayıt defteri. Eşten eşe birbirine bağlı olan bu blokların işlem kayıtlarını sakladığı depoya ise dijital defter ismi veriliyor.

Nift Gateway, superRARE ve Open Sea: En popüler dijital sanat NFT’leri.

“Mint” etmek: NFT (Değiştirilemez para çip) yaratım tarihi.